| 7 min gelezen

Temporomandibulaire stoornissen (TMD) begrijpen: Een uitgebreid overzicht voor zorgverleners

Temporomandibulaire aandoeningen

Temporomandibulaire aandoeningen (TMD) omvatten een reeks aandoeningen die invloed hebben op het kaaksysteem, waaronder de temporomandibulaire gewrichten en bijbehorende musculatuur zoals de kauwspier en de temporalis. Deze aandoeningen kunnen leiden tot milde tot matige pijn, beperkingen in de kaakbeweging en klikgeluiden, naast andere symptomen. In dit artikel gaan we dieper in op de verschillende aspecten van TMD, waaronder de prevalentie, risicofactoren, het diagnostische proces, behandelingsmethoden en lopend onderzoek op dit gebied. Dit artikel is gebaseerd op onze podcast met de Nederlandse onderzoeker Corinne Visscher, een expert op het gebied van TMD en assistent-professor aan het Academisch Centrum Tandheelkunde (ACTA) in Amsterdam.

Pijn aan de kaak

Prevalentie en incidentie van TMD

TMD komt bij ongeveer 10-12% van de bevolking voor en milde tot matige symptomen komen vaak voor. De prevalentie van behandelingsbehoeften is echter lager, rond 5%. Slechts een klein percentage van de patiënten met TMD zoekt gespecialiseerde zorg bij fysiotherapeuten of tandartsen. De jaarlijkse incidentie van TMD wordt geschat op ongeveer 1-2%, wat het belang van deze aandoening in de gezondheidszorg benadrukt.

TMD begrijpen: Risicofactoren en patiëntkenmerken

TMD komt vaker voor bij vrouwen in de leeftijd van 20-50 jaar, hoewel ook mannen en mensen uit andere leeftijdsgroepen er last van kunnen hebben. Bij kinderen komen klikgeluiden of het blokkeren van het gewricht vaker voor, terwijl TMD bij ouderen meer gerelateerd is aan degeneratieve aandoeningen. Risicofactoren voor TMD zijn onder andere mondgedrag zoals tandenknarsen en klemmen, psychosociale factoren zoals angst en depressie, en genetische aanleg(Visscher et al. 2015). Deze aanleg zou het gevolg kunnen zijn van
specifieke genen die coderen voor neurotransmitters en pijntransmissie, dus het is meer gerelateerd aan chronische pijn in het algemeen dan een specifieke risicofactor voor TMD in het bijzonder. Hoewel er geen sterk verband is tussen TMD en spanningshoofdpijn, is de prevalentie van migraine twee keer zo hoog bij TMD-patiënten in vergelijking met de algemene bevolking(Yakkaphan et al. 2022).  Een onderzoek door van der Meer et al. (2017) toont ook aan dat bruxisme, dus tandenknarsen en -klemmen, niet alleen een risicofactor is voor TMD, maar ook voor migraine.
Enkele decennia geleden werd aangenomen dat lichaamshouding een risicofactor was voor het ontwikkelen van TMD. Er is echter geen bewijs dat houding een etiologische factor is voor TMD(Visscher et al. 2002)

Diagnostisch proces en klinisch onderzoek

Er zijn geen specifieke rode vlaggen waarop gescreend moet worden in de temporomandibulaire regio, maar ernstige pijn, pijn die een patiënt 's nachts wakker maakt of een constante toename van pijn zijn atypische presentaties voor TMD en rechtvaardigen een verwijzing.  Artsen moeten ook rekening houden met de aanwezigheid van gele vlaggen die geëvalueerd kunnen worden met korte vragenlijsten zoals de PHQ-4. Afhankelijk van de dominantie van gele vlaggen kan een multidisciplinaire behandeling nodig zijn.
Om de diagnose TMD te stellen, moeten er drie variabelen aanwezig zijn: milde tot matige pijn in het orofaciale gebied, fluctuerende pijn (bijvoorbeeld heviger bij het wakker worden) en pijntoename bij functies zoals kauwen of het wijd openen van de mond.
Het diagnostische proces voor TMD omvat een grondig klinisch onderzoek van het kaakstelsel. Dit omvat het beoordelen van het bereik van de kaakbewegingen, het identificeren van klikgeluiden en het palperen van de gewrichten en spieren.

Temporomandibulaire aandoeningen
Om gewrichtsproblemen van spierproblemen in het temporomandibulaire gebied te onderscheiden, kunnen dynamische en statische weerstandstesten worden gebruikt(Visscher et al. 2009). Bij dynamische tests oefent de onderzoeker weerstand uit tegen de bewegingen van het openen en sluiten van de mond en het uitstulpen van de onderkaak. Tijdens statische tests wordt tegenweerstand uitgeoefend tegen dezelfde bewegingsrichtingen, alleen beweegt de onderkaak niet. Op deze manier wordt alleen spierweefsel geprovoceerd.
Hoewel inwendige spierpalpatie in het verleden regelmatig werd gebruikt, toonden studies aan dat dit een lage validiteit heeft omdat intraorale palpatie pijnlijk is, zelfs bij gezonde proefpersonen(Türp et al. 2001).
Als een patiënt lijdt aan een schijfverplaatsing, kunnen gewrichtsspelingstesten - dus tractie en translatietechnieken - informatief zijn.
Patiënten moeten ook worden ondervraagd over hoofdpijn, omdat één vorm van secundaire hoofdpijn de hoofdpijn is die direct wordt toegeschreven aan TMD(Olesen 2018). Om geclassificeerd te worden als deze vorm van hoofdpijn, moet er een oorzakelijk verband zijn aangetoond door ten minste 2 van de volgende symptomen:

  1. de hoofdpijn is ontstaan in relatie tot het begin van de temporomandibulaire stoornis of heeft geleid tot de ontdekking ervan
  2. de hoofdpijn wordt verergerd door beweging van de kaak, kaakfunctie (bijv. kauwen) en/of parafunctie van de kaak (bijv. bruxisme)
  3. de hoofdpijn wordt bij lichamelijk onderzoek uitgelokt door palpatie van de musculus temporalis en/of passieve beweging van de kaak

Behandelmethoden voor TMD

Tmd-behandeling
De behandeling van TMD varieert afhankelijk van het subtype en de ernst van de aandoening.  Over het algemeen is de prognose voor TMD goed. Zelfs in het geval van een schijfverplaatsing verdwijnen de symptomen - als ze behandeld worden - meestal binnen 6 weken tot 3 maanden. Het veranderen van mondgewoonten en het aanpakken van psychosociale factoren zijn van fundamenteel belang bij het omgaan met TMD-gerelateerde symptomen.  Myofeedbackapparaten kunnen een geweldige aanvulling zijn om een patiënt te leren zijn kauwspieren te ontspannen.
Daarnaast kunnen interventies zoals massagetechnieken, rekoefeningen en mobilisatieprocedures effectief zijn om spier- en gewrichtsproblemen aan te pakken. Hoewel het meestal voldoende is om patiënten één keer per week te zien, moeten ze worden aangemoedigd om thuis 2 tot 3 keer per dag oefeningen te doen, zoals intra-orale stretching van de kauwspier met de duimen en het passief openen van de mond.
Hoewel lichaamshouding niet in verband wordt gebracht met de ontwikkeling van TMD, suggereren sommige onderzoeken dat het veranderen van lichaamshouding een positieve invloed kan hebben op temporomandibulaire klachten(Wright et al. 2000). Patiënten met een acute anterieure schijfverplaatsing zonder reductie na een kracht op de kaak, zoals bij fiets- of sportongevallen, kunnen baat hebben bij manipulatie van de schijf.
Voor patiënten met chronische TMD kan een multidisciplinaire aanpak met orofaciale fysiotherapeuten en tandartsen nodig zijn om de resultaten te optimaliseren.

Online cursus
Behandeling van hoofdpijn in de klinische praktijk

Leer hoe je patiënten met hoofdpijn kunt diagnosticeren en behandelen

Onderzoek en toekomstige richtingen

Veel patiënten met chronische klachten in het temporomandibulaire gebied bezoeken veel verschillende specialisten voordat ze uiteindelijk worden behandeld door een TMD-specialist. Het huidige onderzoek op het gebied van TMD is gericht op het begrijpen van de reis van patiënten met chronische TMD, het identificeren van vroege screeningscriteria en het verbeteren van de diagnostische en behandelingstrajecten.
Samenwerking tussen professionals in de gezondheidszorg, waaronder fysiotherapeuten, tandartsen en specialisten, is essentieel voor het verbeteren van de behandeling van TMD en aanverwante aandoeningen.

Voor meer informatie over TMD en aanverwante onderwerpen kunnen professionals in de gezondheidszorg terecht bij gerenommeerde bronnen zoals de Diagnostic Criteria for TMD en academische instellingen die gespecialiseerd zijn in orofaciale pijn en disfunctie. Voortdurende educatie en samenwerking binnen de gezondheidszorggemeenschap zijn van vitaal belang om de veelzijdige aard van temporomandibulaire aandoeningen aan te pakken en de patiëntenzorg te optimaliseren.

-

In deze blogpost wilden we een uitgebreid overzicht geven van temporomandibulaire aandoeningen (TMD) voor professionals in de gezondheidszorg. De inhoud behandelde verschillende aspecten van TMD, waaronder de prevalentie, risicofactoren, het diagnostisch proces, behandelingsbenaderingen en lopend onderzoek op dit gebied. De gepresenteerde informatie is bedoeld om het begrip van TMD te vergroten en geïnformeerde besluitvorming in de klinische praktijk te vergemakkelijken.

Referenties

Olesen, J. (2018). Internationale classificatie van hoofdpijnaandoeningen. The Lancet Neurology, 17(5), 396-397.

Türp, J. C., & Minagi, S. (2001). Palpatie van het laterale pterygoïdgebied bij TMD - waar is het bewijs? Tijdschrift voor tandheelkunde, 29(7), 475-483.

van der Meer, H. A., Speksnijder, C. M., Engelbert, R. H., Lobbezoo, F., Nijhuis-van der Sanden, M. W., & Visscher, C. M. (2017). De associatie tussen hoofdpijn en temporomandibulaire stoornissen wordt verstoord door bruxisme en somatische symptomen. Clinical Journal of Pain, 33(9), 835-843.

Visscher, C. M., & Lobbezoo, F. (2015). TMD-pijn is deels erfelijk. Een systematisch overzicht van familiestudies en genetische associatiestudies. Tijdschrift voor mondrevalidatie, 42(5), 386-399.

Visscher, C. M., De Boer, W., Lobbezoo, F., Habets, L. L. M. H., & Naeije, M. (2002). Is er een verband tussen hoofdhouding en craniomandibulaire pijn? Tijdschrift voor mondrevalidatie, 29(11), 1030-1036.

 Wright, E. F., Domenech, M. A., & FISCHER JR, J. R. (2000). Bruikbaarheid van houdingstraining voor patiënten met temporomandibulaire stoornissen. The Journal of the American Dental Association, 131(2), 202-210.

 Yakkaphan, P., Smith, J. G., Chana, P., Renton, T., & Lambru, G. (2022). Prevalentie van temporomandibulaire stoornissen en hoofdpijn: Een systematische review en meta-analyse. Cefalalgie rapporten5, 25158163221097352.

Physiotutors begon als een gepassioneerd studentenproject en ik ben er trots op dat het is uitgegroeid tot een van de meest gerespecteerde aanbieders van permanente educatie voor fysiotherapeuten over de hele wereld. Ons hoofddoel zal altijd hetzelfde blijven: fysiotherapeuten helpen het beste uit hun studie en carrière te halen, zodat ze de beste evidence-based zorg voor hun patiënten kunnen leveren.
Phy pijl rechts
Rug
Download onze GRATIS app