Achillespeesruptuur | Diagnose en behandeling

Epidemiologie

Achillespeesrupturen komen meestal voor bij hoge impact sporten en komen vaker voor bij mannen. Een onderzoek in Denemarken meldt een stijging van 25,95/100.000 personen in 1994 naar 31,13/100.000 in 2013(Ganestam et al. 2016).

In de literatuur worden een aantal risicofactoren genoemd die een individu kunnen predisponeren voor rupturen van de achillespees(Jarvinen et al. 2005, McQuillan et al. 2005, Seeger et al. 2006, Kraemer et al. 2012)
Dit zijn:

• Degeneratie van pezen
• Slechte vasculariteit van de pees
• Corticosteroïd gebruik
• Gebruik van fluoroquinolonen
• Eerdere contralaterale ruptuur

Klinische presentatie en onderzoek

Als de pees scheurt, melden patiënten een duidelijk 'plop'-, 'knak'- of 'krak'-geluid en onmiddellijke pijn. Dit laatste lost vrij snel op(Leppilahti et al. 1998). De patiënt kan loopafwijkingen vertonen door beperkte plantairflexie veroorzaakt door de gecompromitteerde pees. Dit kan worden gemaskeerd door overactiviteit van de tibialis posterior, peroneus en plantaire spieren(Kauwe 2017).

Interessant is dat 66% van alle achillespeesrupturen asymptomatisch is of dat patiënten geen pijn, stijfheid of disfunctie in de pees hebben voorafgaand aan de ruptuur. Desondanks vertoont 98% van alle gescheurde achillespezen tekenen van degeneratie. In 2014 publiceerden Reiman et al. een systematische review inclusief een meta-analyse over de diagnostische nauwkeurigheid van verschillende klinische beoordelingen voor het diagnosticeren van achillespeesrupturen. De meest gebruikte test is waarschijnlijk de Thompson-test. Met een sensitiviteit van 96% en een specificiteit van 93% heeft het een hoge klinische waarde bij zowel de diagnose als de uitsluiting van achillespeesrupturen.

Om de test uit te voeren, ligt de patiënt op de bank met de onderbenen gestrekt in buikligging. De enkels van de patiënt reiken verder dan de rand van de bank. Druk nu de kuit samen met één hand en let op de beweging van de voet. Als compressie van de kuit resulteert in plantairflexie van de voet, kan worden aangenomen dat de pees intact is. Als de plantairflexie in buikligging echter niet in enige mate wordt voorbelast en er geen verdere plantairflexie optreedt door compressie van de kuit, is een ruptuur waarschijnlijk.

Andere veelgebruikte orthopedische tests zijn:

• Test van Matle
• Copeland Test
• Gap Palpation Test

Behandeling

Een recente systematische review waarin de mate van reruptuur, functionele resultaten, complicaties, terugkeer naar sport en werk en verschillen tussen vroeg en laat dragen werden vergeleken, concludeerde dat de verschillen in deze factoren niet significant waren in meerdere RCT's en observationele onderzoeken(Ochen et al. 2019). De beslissing blijft echter aan de patiënt en de behandelend arts, aangezien er tot op heden geen beslissingsalgoritmen beschikbaar zijn.

In de onderstaande video's vind je een aantal oefeningen die een patiënt kan doen na een achillespeesruptuurreparatie, van de acute fase tot latere revalidatiefasen.

Interessant genoeg worden dezelfde principes toegepast bij patiënten die conservatief worden behandeld(Ollson et al. 2013, Lantto et al 2016).

De achillespees is de grootste en sterkste pees in het menselijk lichaam en wordt gevormd door de pezen van de soleus- en gastrocnemiusspieren die beide aan de hielbeen (calcaneus) vastzitten. We zien rupturen van de achillespees meestal bij sporten met veel impact, voornamelijk bij de mannelijke atleet.

Hoewel een wetenschappelijke review uit het jaar 2017 geen significante verschillen aantoonde in de uitkomsten van chirurgisch en conservatief beheer, was het herruptiepercentage van conservatief beheerde pezen hoger en is conservatief beheer mogelijk niet geschikt voor elk letsel, afhankelijk van de ernst ervan. Er is echter een duidelijk voordeel van een versneld revalidatieprogramma met vroege mobilisatie tegenover immobilisatie, zoals is onderzocht door Brumann et al. (2014).

In de eerste fase na de operatie, die gewoonlijk ongeveer twee weken duurt, moet ernaar worden gestreefd de patiënt goed voor te lichten over het te verwachten verloop. Zorg ervoor dat de wond goed geneest en dat de zwelling onder controle is. De patiënt zal waarschijnlijk een loopzool dragen met 30° plantairflexie, maar moet in staat zijn om te lopen met volledige gewichtsbelasting. Het doel is om de omliggende spieren te versterken.

Laten we eens kijken hoe dit eruit zou kunnen zien:

Als de patiënt in rust geen pijn heeft en de zwelling niet toeneemt, kan hij zijn enkel meer gaan bewegen. In de tweede fase, die tot drie weken kan duren, moet je streven naar een neutrale enkelpositie en volledige plantarflexie. Zorg ervoor dat de wond goed geneest en dat de zwelling blijft afnemen en werk aan het herstel van een normaal looppatroon. Je kunt doorgaan met het laden van de oefeningen uit fase 1. Maar in fase 2 gaan we ons meer richten op de enkel.

De 3e fase - Late Achilles Tendon Rupture Repair Rehab - die tot 9 weken kan duren, is gericht op het herstellen van de volledige functie van de hoek in termen van bewegingsbereik. Proprioceptie, balans en coördinatie, evenals meer kracht om het individu voor te bereiden op mogelijke sportspecifieke revalidatie.

Laten we eens kijken wat voor oefeningen we hier kunnen doen:

Wil je meer weten over achillespeesrupturen? Bekijk de volgende bronnen:

• Revalidatieprogramma voor niet-chirurgische behandeling van achillespeesruptuur (Onderzoeksverslag)
• Podcastaflevering 040 - Achillespeesruptuur revalidatie met Liz Marlow
• De rol van schokgolftherapie bij de behandeling van chronische tendinopathie - Veelgestelde vragen

Referenties

ARNER, ORED, A. Lindholm, en S. R. Orell. "Histologische veranderingen bij subcutane ruptuur van de achillespees; een studie van 74 gevallen." Acta Chirurgica Scandinavica 116.5-6 (1959): 484-490.
Ganestam, Ann, et al. "Toenemende incidentie van acute achillespeesrupturen en een duidelijke afname in chirurgische behandeling van 1994 tot 2013. Een landelijk registeronderzoek van 33.160 patiënten." Kniechirurgie, sporttraumatologie, artroscopie 24.12 (2016): 3730-3737.

Giddings, Virginia L., et al. "Calcaneale belasting tijdens lopen en rennen." Medicine & Science in Sports & Exercise 32.3 (2000): 627-634.

Järvinen, Tero AH, et al. "Achillespeesaandoeningen: etiologie en epidemiologie. Voet- en enkelklinieken10.2 (2005): 255-266.

Kraemer, Robert, et al. "Analyse van erfelijke en medische risicofactoren bij achilles tendinopathie en achillespeesrupturen: een matched pair analyse." Archives of orthopaedic and trauma surgery 132.6 (2012): 847-853.

Lantto, Iikka, et al. "Een prospectief gerandomiseerd onderzoek waarin chirurgische en niet-chirurgische behandelingen van acute achillespeesrupturen worden vergeleken." Het Amerikaanse tijdschrift voor sportgeneeskunde 44.9 (2016): 2406-2414.

Maffulli, N. (1998). De klinische diagnose van een subcutane scheur van de achillespees. Het Amerikaanse tijdschrift voor sportgeneeskunde, 26(2), 266-270.

McQuillan, Regina en Paul Gregan. "Tendonruptuur als complicatie van corticosteroïdentherapie." Palliatieve geneeskunde 19.4 (2005): 352-353.

Moon Y, Choi KY, Ahn JH.  "Acute achillespeesruptuur".  Arthrosc Orthop Sports Med (2017): 59-65

Ochen, Yassine, et al. "Operatieve behandeling versus niet-operatieve behandeling van achillespeesrupturen: systematische review en meta-analyse." bmj 364 (2019): k5120.

Olsson, Nicklas, et al. "Stabiel chirurgisch herstel met versnelde revalidatie versus niet-chirurgische behandeling voor acute achillespeesrupturen: een gerandomiseerde gecontroleerde studie." Amerikaans tijdschrift voor sportgeneeskunde 41.12 (2013): 2867-2876.

Seeger, John D., et al. "Achillespeesruptuur en de associatie met fluoroquinolonantibiotica en andere potentiële risicofactoren in een managed care populatie." Farmaco-epidemiologie en geneesmiddelenveiligheid15.11 (2006): 784-792.