Onderzoek
Oefening
15 mei 2023
Nek-schouder oefening voor chronische hoofdpijn
Inleiding
Chronische hoofdpijn door migraine, spanningshoofdpijn en cervicogene hoofdpijn behoren tot de meest voorkomende oorzaken van hoofdpijn in de fysiotherapiepraktijk. Veel studies hebben zich gericht op actieve en passieve behandelingen, maar het bewijs voor die behandelingen blijft gering. Als er bewijs beschikbaar is, omvat het meestal een multimodale interventiearm, waarvan we niet weten welke interventie nu bijdraagt aan de gevonden effecten. Daarom was het doel van deze RCT om de effecten te onderzoeken van een eencomponentenoefening in vergelijking met een controle-interventie op de pijnintensiteit bij mensen met chronische hoofdpijn.
Methoden
Gedurende een periode van 6 maanden werd op twee locaties in Finland een gerandomiseerde gecontroleerde proef uitgevoerd. De RCT omvatte vrouwen van werkende leeftijd (18-60 jaar) die aangaven gedurende ten minste 8 dagen in de afgelopen 4 weken hoofdpijn te hebben gehad met een pijnintensiteit van ten minste 4/10 op de Visual Analogue Scale (VAS). Ook was een minimumscore van 56 punten op de Headache Impact Test, d.w.z. een aanzienlijke invloed op de dagelijkse activiteiten, vereist om in de RCT te worden opgenomen.
De interventiegroep voltooide een progressief nek-schouder oefenprogramma van 6 maanden, bestaande uit zes modules. In de eerste drie modules werden oefeningen met lage belasting uitgevoerd, terwijl de overige modules specifieke krachtoefeningen voor de nek en het bovenlichaam vereisten, aangevuld met rekoefeningen. De eerste en tweede module werden individueel begeleid en de overige vier in kleine groepen. Een aanvullend oefenprogramma voor thuis werd begeleid door een instructieboekje en video's. Hier kregen de deelnemers het advies om de eerste 4 modules (de eerste 3 maanden) ten minste 6 keer per week en de laatste 3 maanden 4 keer per week het thuisoefenprogramma uit te voeren.
De controle-interventie bestond uit 45 minuten individueel begeleide sessies met 20 minuten zogenaamde placebo transcutane elektrische zenuwstimulatie (TENS). Deze sessies werden gedurende 6 maanden eenmaal per maand gehouden. Vanaf de derde sessie deden de deelnemers in de controlegroep ook dezelfde 3 rekoefeningen.
Pijnintensiteit gemeten op de VAS van 0-10 was het belangrijkste resultaat.
Resultaten
De primaire uitkomst, hoofdpijnintensiteit, was bij aanvang gelijk, met een gemiddelde van 4,7/10 in de interventiegroep en 4,8/10 in de controlegroep. Tijdens de interventie van 6 maanden daalde de hoofdpijnintensiteit met -0,6 (standaarddeviatie 1,3) in de interventiegroep die het Nek-schouderoefenprogramma uitvoerde en met -0,4 (SD: 1,3) in de controlegroep. Er was geen verschil in pijnintensiteit tussen de groepen.
De gemiddelde hoofdpijnfrequentie bij aanvang was 4,5 (95% CI 3,9-5,1) en 4,4 (95% CI 3,6-5,1) in respectievelijk de interventie- en de controlegroep. In de eerste groep daalde dit met -2,2 (SD 2,3) dagen en in de laatste met -1,2 (SD 2,9) dagen. Dit leidde tot een significant verschil tussen de groepen met een matige effectgrootte van 0,53, ten gunste van de Nek-schouderoefeninginterventie.
De gemiddelde wekelijkse duur van de hoofdpijnepisodes was op baseline 30,8 (95% CI 24,7-36,9) uur per week in de interventiegroep en 30,5 (95% CI 23,9-37,1) uur per week in de controlegroep. Dit nam in beide groepen af, met 11,3 (SD 23,5) uur per week in de interventiegroep die nek-schouderoefeningen deed en 5,6 (SD 26,0) uur per week in de controlegroep. Dit leidde tot een niet-significant verschil tussen de groepen.
Questions and thoughts
Andere resultaten toonden een toename van het uithoudingsvermogen van de nekbuigers met 22 seconden in de interventiegroep. Dit bleek ook uit het percentage mensen dat het maximum van 180 seconden haalde op de nekflexie-uithoudingsvermogenstest. Bij aanvang was dit 72% van de deelnemers in de interventiegroep en 79% van die in de controlegroep. Dit steeg tot 93% van de vrouwen in de interventiegroep en daalde tot 71% in de controlegroep. De verbetering van de cervicale rotatie was duidelijk: 8° meer in de interventiegroep.
De Neck Disability Index en de Headache Impact Test vertoonden slechts kleine veranderingen.
De primaire uitkomst was de pijnintensiteit. Helaas weerspiegelt dit bij chronische pijnklachten mogelijk niet volledig de complexiteit van de ervaren chronische pijn. Naar mijn mening zou een functionele uitkomst als primaire uitkomstmaat van grotere waarde zijn geweest. In feite is dat wat ons beroep doet. We genezen geen ziektes of pijn. Bij fysiotherapie is het de bedoeling iemand beter in beweging te krijgen, waardoor het natuurlijke genezingsvermogen van het lichaam wordt gestimuleerd. Hoewel de studie niet gemotoriseerd was om verschillen in andere uitkomsten op te sporen, hadden de frequentie en de duur van de hoofdpijn van meer waarde kunnen zijn in plaats van de pijn als uitkomst te gebruiken. Er werd niet vermeld of de patiënten al dan niet pijnstillers gebruikten. Toch werd het als covariaat in de analyse gebruikt.
Wat ik miste in deze studie was een responderanalyse om na te gaan of er subgroepen zouden bestaan van mensen die beter reageren op de behandeling. Vooral omdat de onderzochte populatie chronische hoofdpijn verschillende oorzaken had (migraine, spanningshoofdpijn, cervicogene hoofdpijn, cervicale spondylose).
Talk nerdy to me
Sommige aspecten van de methodologie van de studie kunnen worden besproken. Zo werden de patiënten geïnformeerd over de randomisatie in ofwel de nek-schouderoefengroep ofwel de TENS-groep. Zoals bij veel fysiotherapie-onderzoeken zou het echter moeilijk zijn de patiënten te blinderen, maar de mensen hebben misschien al een idee van de voorkeursbehandeling. De behandelend fysiotherapeut was op de hoogte van de toewijzing van de patiënt, wat logisch is. Toch was hij degene die de isometrische kracht van de buig- en strekspieren van de nek heeft gemeten. Dit kan, onbedoeld, leiden tot een zekere vooringenomenheid ten aanzien van de geteste interventie. Gelukkig was de isometrische kracht niet de primaire uitkomstmaat, want dat had de resultaten kunnen beïnvloeden. Ik neem aan dat andere uitkomsten werden vastgelegd via de vragenlijsten en daar was de statisticus niet op de hoogte van de groepstoewijzing, dus bij de primaire uitkomstmaat zou dit geen probleem zijn.
Een ander aandachtspunt is het verschil in behandeling tussen de groepen. Waar de schouder-nek-oefengroep in totaal 8 sessies onder begeleiding volgde, volgde de TENS-groep in totaal slechts 6 sessies.
Belangrijk voor de toepasbaarheid van deze resultaten op uw patiëntenpopulatie is dat de deelnemers met ernstige degeneratieve veranderingen werden uitgesloten van deelname aan de studie. Hetzelfde geldt voor mensen die drie of meer keren per week aan gewone lichaamsbeweging doen. Dit zou betekenen dat deze resultaten niet van toepassing zijn op actievere deelnemers die je mogelijk in de klinische praktijk ziet en op mensen met ernstige degeneratie (hoewel de definitie van ernstig niet werd gespecificeerd). Hoe dan ook, ik juich het toe dat de auteurs een meer sedentaire groep deelnemers hebben gekozen. Vaak zijn de inclusiecriteria van proeven met lichaamsbeweging gericht op meer actieve deelnemers, die mogelijk beter reageren omdat zij de voordelen van lichaamsbeweging kennen.
Take home messages
Deze proef met schouder- en nekoefeningen voor een populatie van chronische hoofdpijn vond geen significante afname van de hoofdpijnintensiteit gedurende 6 maanden in vergelijking met TENS. De frequentie van de hoofdpijnepisodes nam echter meer af in de oefengroep in de loop van de studie van 6 maanden, met een matige effectgrootte.
Referentie
Extra referentie
100% GRATIS HOOFDPIJN THUIS OEFENPROGRAMMA
Download dit GRATIS thuisoefenprogramma voor uw patiënten met hoofdpijn. Print het gewoon uit en geef het aan hen om deze oefeningen thuis uit te voeren.
