Inleiding

Vallen is gerelateerd aan ongunstige resultaten, vooral bij ouderen. Zo wordt evenwicht soms gezien als een parameter van gezondheid. Dit wordt echter vaak niet beoordeeld en als zodanig wordt het vaak pas ontdekt wanneer het evenwicht verslechtert. In het licht hiervan werd in de huidige studie een eenvoudige evenwichtstest onderzocht en wilde men weten of deze in verband staat met sterfte door alle oorzaken en of deze test relevante prognostische informatie kan geven naast demografische, antropometrische en klinische gegevens. Dus is er een verband tussen de 10-seconden één-been balans en overleving?

Methode

Om de onderzoeksvraag te onderzoeken, werden in de studie gegevens gebruikt van het CLINIMEX-cohort Oefenen. Dit cohort werd in 1994 opgezet om mogelijke verbanden tussen lichamelijke fitheid, cardiovasculaire risicofactoren en sterfte te onderzoeken. De huidige studie was een prospectief cohort met gegevens van 1702 patiënten van het CLINIMEX-cohort. Ze waren 51-75 jaar oud toen ze voor het eerst werden geëvalueerd. Er werden antropometrische metingen verricht, zoals lengte, gewicht en huidplooien. Vervolgens werden de BMI en de verhouding gewicht-lengte berekend. Obesitas werd gedefinieerd als een BMI van 30 kg/m2 of meer. De medische voorgeschiedenis werd verkregen door de aan- of afwezigheid van bekende relevante ziekten en het regelmatig gebruik van medicijnen te registreren.

De beoordeling werd voortgezet door de deelnemer op één been te laten staan (naar keuze links of rechts). Statisch evenwicht werd beoordeeld als het vermogen om 10 seconden in deze positie te blijven. De voet van het andere been werd achter het staande been geplaatst en de deelnemers werd gevraagd hun armen ontspannen naast hun lichaam te houden en hun blik te fixeren op een specifiek punt op ooghoogte op een afstand van 2 meter. Er waren maximaal drie pogingen toegestaan. Wanneer deelnemers deze positie niet 10 seconden konden vasthouden, werden ze als NEE geclassificeerd. Wanneer deelnemers een 10 seconden durende houding met succes volbrachten, werden zij als JA geclassificeerd.

Resultaten

De onderzochte steekproef was 61,7 (+/-6,8) jaar oud. De meeste deelnemers waren mannen (68%). In totaal slaagden 348 deelnemers (20,4%) niet voor de test en werden als NO geclassificeerd. Uit de studie bleek dat hoe hoger de leeftijd, hoe hoger het percentage mensen dat de test niet haalt. Gedurende een mediane follow-up van 7 jaar overleden 123 deelnemers (7,2%). Uit de resultaten bleek dat het percentage sterfgevallen in de NEE-groep significant hoger was dan in de JA-groep. In totaal stierf respectievelijk 4,6% en 17,5% van de JA- en de NEE-groep. Elke groep had dus ongeveer 60 mensen die stierven, maar de NEE-groep bestond uit 348 mensen, terwijl de JA-groep uit 1354 deelnemers bestond. Dit betekent dat het absolute verschil 12,9% bedroeg en, wat belangrijk is, er was geen verschil gelet op de belangrijkste onderliggende doodsoorzaken.

Deelnemers die de 10-seconden beenstand niet konden uitvoeren, hadden een ongezonder profiel. Zij hadden meer coronaire hartziekten, hypertensie, dyslipidemie en obesitas. De aanwezigheid van diabetes mellitus kwam 3 keer zo vaak voor in de NO-groep (37,9%) als in de JA-groep (12,6%). Dit verschil was statistisch significant.

De studie maakte ook Kaplan-Meier-curves om de overlevingspercentages in beide groepen te analyseren. Opvallend is dat de overlevingskans in de NO-groep snel afneemt. Het verband tussen de 10-seconden balans met één been en de overlevingsvoorspelling bestaat dus.

Na aanpassingen waren de hazard ratio's 2,18 en 1,84 voor respectievelijk de voor leeftijd, geslacht, BMI en klinische comorbiditeiten gecorrigeerde en de voor leeftijd en geslacht gecorrigeerde.

Questions and thoughts

Uit deze studie bleek dat evenwicht een factor is die het risico op vroegtijdig overlijden bepaalt. Het vermogen om een 10 seconden durende evenwichtstest met één been uit te voeren neemt af met het ouder worden. Gecorrigeerd voor leeftijd en zelfs voor andere relevante parameters, was het risico van vroegtijdig overlijden echter groter bij degenen die niet in staat waren 10 seconden op één voet te staan. Belangrijk is dat deze studie een hoge beschikbaarheid van gegevens had, met minder dan 1% ontbrekende gegevens.

Personen met een onstabiele gang en/of tekenen van vestibulaire of otoneurologische disfunctie werden uitgesloten. Zo probeerden zij de invloed van evenwichtsstoornissen te minimaliseren. Alleen personen in de leeftijd van 51 tot 75 jaar werden in de studie opgenomen, aangezien uit de overlevingscurven die vóór de gegevensanalyse waren berekend, bleek dat dit leeftijdsbereik relevant was. De betrouwbaarheid van deze test is matig tot goed, gebaseerd op het bewijs voor één-been-standtests. Een sterk punt van deze studie was dat de mediane follow-up en het percentage sterfgevallen een power van 92% opleverden om de onderzoeksvraag te onderzoeken. Een beperking was dat informatie over een voorgeschiedenis van vallen ontbrak. Gegevens over activiteiten- en bewegingspatronen, voedingsgewoonten, roken en medicijngebruik waren evenmin beschikbaar.

Talk nerdy to me

De studie toonde significante verbanden aan tussen het onvermogen om de test te voltooien en de geregistreerde demografische en antropometrische variabelen. De hoogste correlatie werd gevonden voor leeftijd. Het lijkt vrij logisch dat leeftijd bij de meeste mensen het evenwicht beïnvloedt. De voor leeftijd gecorrigeerde HR wijst echter nog steeds op een verhoogd risico op sterfte door alle oorzaken bij degenen die niet in staat zijn 10 seconden op één voet te staan. Het gaat dus niet alleen om leeftijd.

De 10-seconden evenwichts- en overlevingstest met één been toonde aan dat er een hoger percentage deelnemers met diabetes mellitus was in de NO-groep. Dit kan erop wijzen dat deze deelnemers subklinische tekenen van stoornissen van het centrale zenuwstelsel vertoonden, wat de potentiële behoefte aan evenwichtstraining bij deze subgroep van mensen benadrukt. Verder was er in de NO-groep een verband met een hoge taille-lengteverhouding. Dit betekent dat een hogere tailleomtrek meer geassocieerd kan worden met posturale instabiliteit en het risico van vallen kan verhogen. Voorts is verlies van evenwicht en flexibiliteit in combinatie met sarcopenische obesitas, dat wil zeggen obesitas gekenmerkt door weinig skeletspiermassa en veel vetweefsel, schadelijk voor de algehele gezondheid. De studie onderzocht de C-index om te weten of de informatie verkregen uit de 10-seconden test met één been de voorspelling van sterfte door alle oorzaken kon verbeteren. Een C-index van 1,0 wijst op een perfecte voorspelling van sterfte door alle oorzaken. Met de toevoeging van de resultaten van deze test steeg de voorspelling van het model met 0,01. De netto herclassificatieverbetering (NRI) werd berekend om na te gaan of het risico op vroegtijdig overlijden toeneemt wanneer de informatie van de 10 seconden durende één-been-stand-test aan het voorspellingsmodel wordt toegevoegd. De geïntegreerde discriminatieverbetering (IDI) werd berekend om het vermogen om vroegtijdig overlijden te voorspellen te evalueren. Beide suggereerden dat de 10-seconden test met één been waarde toevoegde aan de voorspelling van sterfte.

Take home messages

Het is normaal dat het evenwicht afneemt met de leeftijd. Een beter vermogen om 10 seconden op 1 voet te balanceren werd echter in verband gebracht met een lager risico op vroegtijdig overlijden. Er is dus een verband tussen 10 seconden evenwicht met één been en overleving. Dit verband bleef bestaan wanneer werd gecorrigeerd voor leeftijd, geslacht, BMI en klinische comorbiditeiten (waaronder een voorgeschiedenis van coronaire hartziekte, hypertensie, diabetes, obesitas en dyslipidemie). Deze bijzonder eenvoudige en snelle test kan een interessant instrument zijn om in de praktijk te gebruiken voor evenwichtsevaluatie bij volwassenen van middelbare leeftijd en ouder.  De huidige studie evalueerde niet de invloed van een bepaalde behandeling op het evenwichtsresultaat.

Leer meer

Lees: De associatie van de sterkte van de enkelband met evenwicht en loopsnelheid

Referentie

Araujo CG, de Souza E Silva CG, Laukkanen JA, Fiatarone Singh M, Kunutsor SK, Myers J, Franca JF, Castro CL. Succesvolle 10-seconden houding met één been voorspelt overleving bij mensen van middelbare leeftijd en ouder. Br J Sports Med. 2022 Sep;56(17):975-980. doi: 10.1136/bjsports-2021-105360. Epub 2022 Jun 21. PMID: 35728834.