Cervicogene Hoofdpijn | Diagnose & Behandeling voor Fysio's
Cervicogene Hoofdpijn | Diagnose & Behandeling voor Fysio's
Inleiding & Epidemiologie
Hoofdpijn kan op zichzelf staan, maar is ook een zeer veel voorkomend symptoom bij nekpijnpatiënten, aangezien meer dan 60% van de patiënten met een primaire nekpijnklacht aangeeft gelijktijdige episodes van nekpijn te hebben. Daarom is het essentieel om uit te zoeken wat voor soort hoofdpijn de patiënt heeft.
Laten we om te beginnen een onderscheid maken tussen primaire en secundaire soorten hoofdpijn. Maar wat betekent dit? Eenvoudig gezegd is primaire hoofdpijn een "ziekte op zich", terwijl bij secundaire hoofdpijn de hoofdpijn een symptoom is van een andere aandoening. Dus primaire hoofdpijn is migraine, spanningshoofdpijn en clusterhoofdpijn. Hoofdpijn van het secundaire type is hoofdpijn veroorzaakt door tumoren, bloedingen, andere trauma's, TMJ-disfunctie, overdosis stoffen of nekpijn aka. De cervicogene hoofdpijn.
Laten we nu eens kijken naar cervicogene hoofdpijn, een secundaire vorm van hoofdpijn.
Epidemiologie
De volgende figuur toont de prevalentie van hoofdpijn op verschillende continenten in de wereld:
Andere studies over de prevalentie van CGH hebben een prevalentie tussen 0,17 en 4,1% gerapporteerd(Knackstedt et al. 2010; Antonaci et al. 2011; Sjaastad et al. 2008).
Maar hoe kan de nek pijn naar het hoofd verwijzen?
Bij referred pain wordt pijn waargenomen in een ander gebied dan de plaats van de pijnlijke prikkel. Druk of belasting op de plaats waar de pijn wordt gevoeld, leidt dus meestal niet tot een toename van de pijnintensiteit. Druk of belasting op de plaats van de gesensibiliseerde nociceptoren leidt echter tot een toename van de pijnintensiteit in het verwezen gebied. Bij cervicogene hoofdpijn leidt nociceptie in de structuren van de nek tot referred pain in het hoofd.
Als we de convergentie-projectietheorie volgen die in onze andere video is beschreven, hebben we eerst een structuur nodig die verantwoordelijk is voor nociceptie in het hoge cervicale gebied dat een lage dichtheid van nociceptieve afferente innervatie heeft. Dit zijn meestal structuren die diep liggen, zoals de facetgewrichten met hun gewrichtskapsels bij C2/C3 of de alarbanden die zich uitstrekken van de dens van C2 tot het achterhoofdsbeen bijvoorbeeld. De afferente innervatie van die structuren convergeert op het neuron van de tweede orde in de dorsale hoorn ter hoogte van C1/C2.
Tegelijkertijd heeft ons gezicht een zeer hoge dichtheid van afferente nociceptieve innervatie en ontvangt het sensorische innervatie van hersenzenuw nummer 5 - de nervus trigeminus. De nervus trigeminus convergeert op zijn beurt naar het neuron van de tweede orde in de nervus trigeminus, de grootste hersenzenuw. Het strekt zich uit van de middenhersenen naar de pons en medulla in het ruggenmerg tot C1/C2. Dus de innervatie van de nervus trigeminus en de innervatie van diepe structuren van de bovenste halswervelkolom komen samen in hetzelfde spinale segment.
Dus wanneer de afferente nociceptieve prikkel uit de nek naar het neuron van de tweede orde in de dorsale hoorn op segment C1/C2 reist en uiteindelijk de somatosensorische cortex bereikt, moet dit deel van de hersenen uitzoeken waar de prikkel vandaan komt. In dit geval maken de hersenen een projectiefout en besluiten ze dat de nociceptieve stimulus afkomstig moet zijn van het gebied met de hogere nociceptieve afferente innervatie, namelijk het gezicht, en niet van het slecht geïnnerveerde bovenste deel van de hals. Met andere woorden, de hersenen projecteren pijn in het fronto-orbitale gebied van het hoofd.
Als het hele gezicht wordt gevoed door de nervus trigeminus, waarom voelen we dan alleen hoofdpijn in het frontale-orbitale gebied en niet in de wang en de kaak? De nervus trigeminus splitst zich in 3 verschillende takken, namelijk:
- De oogzenuw die onder andere de hoofdhuid, het voorhoofd en de oogkassen voedt.
- De kaakzenuw voedt onder andere de wang, bovenlip en boventanden
- De mandibulaire zenuw die de onderlip, kin en kaak tot aan de slaapstreek voedt
Wanneer deze 3 zenuwtakken de nervus trigeminus bereiken, zijn ze omgekeerd. Onthoud dat de nervus trigeminus groot is en uit drie verschillende subdelen bestaat. De mandibulaire en maxillaire zenuwen komen samen in respectievelijk de pars oralis en pars interpolaris van de nervus trigeminus, die beide niet zo ver caudaal reiken als het ruggenmerg. Alleen de oogzenuw convergeert op de pars caudalis van de nervus trigeminus die zich in het ruggenmerg bevindt ter hoogte van C1/C2, precies waar de afferenten van structuren in de bovenste halswervelkolom convergeren.
Het is belangrijk om te vermelden dat we het hebben over unilateraal geïnnerveerde structuren van de nek en het gezicht. Dus verwezen pijn vanuit de structuren van de nek aan de rechterkant zal bijvoorbeeld altijd leiden tot hoofdpijn aan de rechterkant en de linkerkant zal verwijzen naar de linkerkant.
Klinisch beeld en onderzoek
Een hoofdpijn kan alleen als cervicogene hoofdpijn worden aangemerkt als hij aan bepaalde criteria voldoet(ICHD-III):
Eerst en vooral moeten er klinische, laboratorium- en/of beeldvormingsgegevens zijn over een aandoening of letsel in het cervicale gebied waarvan bekend is dat het hoofdpijn kan veroorzaken, zoals bijvoorbeeld de facetgewrichten of bepaalde spieren.
Bovendien moeten ten minste twee van de volgende criteria van toepassing zijn:
- De hoofdpijn is ontstaan na het begin van de cervicale aandoening of laesie. Dus patiënten zullen waarschijnlijk een trauma beschrijven tijdens de anamnese.
- De hoofdpijn verbetert of verdwijnt tegelijk met de verbetering en/of oplossing van de cervicale aandoening of laesie.
- De cervicale bewegingsvrijheid is verminderd, de pijn is afhankelijk van beweging/houding en de hoofdpijn wordt aanzienlijk verergerd door provocatieve tests. Zo kan bijvoorbeeld een verminderde rotatie van de bovenste halswervelkolom, beoordeeld aan de hand van de flexie-rotatietest, in verband worden gebracht met cervicogene hoofdpijn.
- De hoofdpijn is verdwenen na diagnostische blokkade van een cervicale structuur of de zenuwtoevoer daarvan.
Naast de ICDH-III-criteria hebben Sjaastad et al. (2008) hebben de volgende criteria voorgesteld om hoofdpijn als cervicogene hoofdpijn te classificeren:
- Provocatie: niet-fysiologische nekposities
- Uitwendige provocatie, nek
- Verminderde bewegingsvrijheid in de nek ( ≥ 10 graden deficit)
- Schouderpijn ipsilateraal
- Armpijn, ipsilateraal
- Eenzijdige hoofdpijn (zonder zijwaartse verschuiving)
- Begin posterieur in de nek/occipitale zone
Examen
Vergeleken met gezonde controles verschilt de gemiddelde patiënt met cervicogene hoofdpijn op provocatie, cervicaal bewegingsbereik (inclusief de flexie-rotatietest) en uithoudingsvermogen van de nekspieren.
Het doel van provocatietests is het nabootsen van de vertrouwde pijn van de patiënt. Zo kunt u de locatie van nociceptie in de cervicale structuren bevestigen, die mogelijk leidt tot referred pain naar het hoofd. Cervicogene hoofdpijn kan worden uitgelokt met de volgende techniek:
Passieve beoordeling van de hoeveelheid en kwaliteit van de segmentale tussenwervelbeweging, ook bekend als bewegingspalpatie, maakt deel uit van de diagnostische klinische expertise van handartsen om beslissingen over een therapeutische strategie voor patiënten met pijn in de wervelkolom te begeleiden.
Hypomobiliteit duidt op mobiliserende ingrepen, terwijl hypermobiliteit een stabiliserende aanpak vereist. Een systematisch onderzoek van van Trijffel et al. (2005) evalueerden de betrouwbaarheid van passieve segmentale beoordeling van de cervicale wervelkolom en vonden een algemene betrouwbaarheid van slecht tot redelijk. Voor de segmenten C1/C2 en C2/C3 werd echter consequent ten minste een redelijke betrouwbaarheid bereikt. Daarom geven wij dit onderzoek een matige klinische waarde.
Om het regionale bewegingsbereik voor de flexie van de bovenste halswervelkolom van de wervels C0 tot C3 te beoordelen, laat u uw patiënt rechtop op de rand van de bank of op een kruk zitten; de hoogte van de bank moet zo worden ingesteld dat het hoofd van uw patiënt zich op dezelfde hoogte bevindt als uw buik.
Fixeer eerst de doornuitsteeksels van C3 met een sleutelgreep in ventrocraniale richting. Wees ervan bewust dat dit andersom is dan in andere delen van de wervelkolom, vanwege de ligamenteuze verbindingen van de bovenste halswervelkolom.
Vervolgens wordt uw werkhand laag op het achterhoofd van de patiënt geplaatst en wordt het hoofd van de patiënt gefixeerd tussen uw werkhand en de borstkas. Voer nu een maximale heteronieme 3D-beweging uit met gelijke componenten van flexie, contralaterale laterale flexie en ipsilaterale rotatie.
Voor de regionale beoordeling van de extensie van de bovenste halswervelkolom verandert u uw fixatie van C3 in ventrocaudale richting en plaatst u uw werkhand hoger op het achterhoofd van de patiënt. Voer vervolgens een maximale heteronieme 3D-beweging uit met gelijke componenten van extensie, contralaterale laterale flexie en ipsilaterale rotatie.
Beide bewegingen worden beoordeeld op weerstand tijdens de beweging en op het eindbereik, bewegingsbereik en mogelijke pijnprovocatie in vergelijking met de andere kant.
Bij de beoordeling van de bovenste halswervelkolom moet men beseffen dat een beperking bij C2/C3 de beweging van de hogere segmenten kan beïnvloeden, zodat C2/C3 eerst moet worden beoordeeld. Een beperking van C0/C1 kan de beweging van C1/C2 beperken. Daarom beginnen we eerst met de segmentale beoordeling van C0/C1.
Fixeer eerst de doornuitsteeksels C2 van de patiënt met een sleutelgreep. Plaats vervolgens uw hypothenar eminence op de processus mastoideus van de patiënt aan de contralaterale zijde en fixeer het hoofd van de patiënt met uw borstkas. Draai vervolgens het hoofd van uw patiënt totdat u weerstand voelt.
Om de beweging op C0/C1 te beoordelen voert u een laterale flexiebeweging uit naar de contralaterale zijde door een gekoppelde beweging tussen uw werkhand en uw borstkas. De beweging moet plaatsvinden rond een sagittale as door de neus van uw patiënt. Verder kunt u aangeven of de beperking op de contralaterale of de ipsilaterale condyl van het achterhoofdsbeen ligt om de neerwaartse beweging van de contralaterale condyl van C0 (condyl aan de kant van uw werkhand) uit te spreken en dezelfde laterale flexiebeweging uit te voeren met C0/C1 in extensie.
Om de upslipbeweging van de ipsilaterale condyl van C0 (zijde van de borstkas) uit te spreken voert u dezelfde laterale beweging uit met C0/C1 in flexie.
Voor de beoordeling van C1/C2 houdt u uw fixatie en beweegt u de hypothenar eminence van uw werkhand omlaag naar de contralaterale boog van C1. Het hoofd van uw patiënt is neutraal en er is geen laterale flexie. Draai dan maximaal en beoordeel het eindgevoel. Beide bewegingen worden beoordeeld op weerstand tijdens de beweging, eindgevoel en mogelijke pijnprovocatie, in vergelijking met de andere kant.
Het bereik van de bovenste halsbeweging in de draairichting kan betrouwbaar en nauwkeurig worden beoordeeld met de Flexion-Rotation Test (Hall et al. 2010a, Ogince et al. 2007, Hall et al 2010b). Deze test - indien positief - kan u een indicatie geven van beperkte rotatie op de segmenten C1/C2. Hypomobiliteit op C0/C1 of C2/C3 kan dan weer leiden tot deze rotatiebeperking op C1/C2. In geval van een positieve test moeten wij dus nog steeds de tussenwervelbeweging van alle bovenste halssegmenten beoordelen om het disfunctionele segment te vinden.
Hoewel er geen duidelijke grenswaarden worden gegeven, kan de prestatietijd een indicatie geven van het uithoudingsvermogen van de nekflexor:
100% Gratis Hoofdpijn Thuis Oefening Programma
