Giriş

En sık uygulanan ortopedik ameliyatlardan biri olan total kalça protezi (TKP) sonrası aktiviteye katılım tartışmalıdır. Bazı cerrahlar ve sağlık pratisyenleri insanları yüksek darbeli sporlara katılmaktan şiddetle caydırırken, diğerleri kısıtlama olmaksızın her türlü aktiviteye katılımı desteklemektedir. 2023 yılında, THR sonrası koşuya dönüş ile ilgili bir blog makalesi yayınladık ve mevcut kanıtların çoğunun sağlam kanıtlardan ziyade sadece uzman görüşlerine ve korkuya dayandığı sonucuna vardık. Swanson ve diğerleri. (2009), örneğin, çok sayıda kalça protezi ameliyatı gerçekleştiren cerrahların genellikle daha yüksek yük etkisine sahip aktivitelere katılımı teşvik etme olasılığının daha yüksek olduğunu belirtmiştir; bu da korkunun, diğer cerrahları hastalarını istedikleri spor seviyesine geri dönmeleri konusunda desteklemekten alıkoyan bir faktör olabileceğini düşündürmektedir. Bu sınırlı kanıt, daha derinlemesine araştırma yapılmasını gerektirmektedir ve bu çalışmada, ameliyat sonrası kişileri takip etmek ve THR sonrası güvenli aktivite katılımının nelerden oluşabileceğini araştırmak için prospektif bir kohort tasarımı kullanılmıştır.

Yöntemler

Aşağıdaki araştırma sorularını yanıtlamak için prospektif bir paralel kohort çalışması yürütülmüştür:

• THR ameliyatından sonra herhangi bir zamanda aktiviteye bağlı ağrı var mı?
• Aktiviteye bağlı ağrı varsa, aktivite yoğunluğu ve süresi ile ilişkili midir? (birincil amaç)
• Zaman içinde hasta tarafından bildirilen sonuçlarda veya faaliyetlerde bir değişiklik var mı?
• Zaman içinde revizyon oranları ve aktivite yoğunluğu arasındaki ilişki nedir?

İki kohort karşılaştırılmıştır: biri THR ameliyatı sırasında (kohort 1) ve diğeri ameliyattan 5-7 yıl sonra (kohort 2) işe alınmıştır. Bu kohortların her ikisi de yılda 2 değerlendirme ile beş yıl boyunca takip edilmiştir. Primer tek taraflı THR planlanan, son evre kalça artriti (osteoartrit, avasküler nekroz veya kalça displazisi nedeniyle) olan 80 yaşın altındaki katılımcılar dahil edilmiştir.

Fiziksel aktiviteler başlangıçta ve her yıl Minnesota Boş Zaman Fiziksel Aktivite Anketi (MLTPAQ) kullanılarak değerlendirilmiştir. Bu, çok çeşitli fiziksel aktivitelerin kendi bildirdikleri sıklık ve yoğunluğunu yakalayan bir araçtır. Bu anketten, protez eklem üzerindeki etki ve tork seviyelerine göre 6 grup aktivite oluşturulmuştur.

WOMAC endeksi, Ağrı Katastrofizan Ölçeği (PCS)ve Aralıklı ve Sürekli Osteoartrit Ağrı Ölçümü (ICOAP) ölçeği uygulanmıştır. WOMAC sağlık durumunu ölçer ve daha düşük puanlar daha düşük fiziksel engel seviyelerini gösterir. PCS, kronik ağrı ile ilişkili düşünce ve duyguları ölçer ve daha yüksek puanlar daha fazla felaketleştirmeyi temsil eder. ICOAP, hastaların kalçalarındaki ağrı ile ilgili deneyimlerini değerlendirerek aralıklı ve sürekli ağrı arasında ayrım yapar. Daha düşük puanlar daha düşük engellilik seviyelerine işaret etmektedir.

Sonuçlar

Kohort çalışmasına 588'i ilk kohortta ve 510'u ikinci kohortta olmak üzere 1098 denek dahil edilmiştir. Örnekler yaklaşık olarak eşit şekilde erkek ve kadınlara bölünmüştür. Başlangıçtaki yaş ilk kohortta yaklaşık 62 iken ikinci kohortta 68'dir ve aralarında anlamlı bir fark vardır. Ancak daha da önemlisi, ameliyat yaşı kohortlar arasında farklı değildi. Unutmayın, ikinci kohort zaten THR ameliyatından 5-7 yıl sonraydı.

Kohortlar arasındaki diğer temel farklılıklar BMI kategorileri (kohort 2'de daha fazla zayıf katılımcı ile), komorbiditeler için bir vekil olan Amerikan Anestezistler Derneği (ASA) fiziksel durum sınıflandırma sistemi, astar malzemesi, çimentolu sap sayısı, hastanede kalış süresi ve taburcu yeriydi.

Her beş kişiden biri aktivite sırasında kalça ağrısı yaşadığını bildirmiş ve her sekiz kişiden biri kalça ağrısı nedeniyle aktivitelere katılımını azalttığını belirtmiştir. Ancak, regresyon kalça ağrısı ile aktivite yoğunluğu arasında bir ilişki ortaya koymamıştır.

Ayrıca, kohortlar başlangıç ve tüm ameliyat sonrası ziyaretleri karşılaştırırken A-F kategorilerinin her birinde harcanan ortalama faaliyet süresini değiştirmemiştir.

Aktivitelerin MLTPAQ sınıflandırması kalça ağrısı ve aktivite ile korelasyon göstermiştir. Bu nedenle, ilişkiyi incelemek için bir lojistik regresyon gerçekleştirilmiştir. Bu analiz, aktivitelerin kalça ağrısı olasılığı açısından düşük, orta ve yüksek risk kategorilerine göre yeniden sınıflandırılmasına yol açmıştır.

Yaklaşık 1100 kişiyi içeren bu kohortta sadece 30 revizyon gerçekleşmiştir. İlk kohortta yirmi iki, ikinci kohortta ise 8 hasta kaydedilmiştir. Yine, faaliyet düzeyleri ile revizyon sayısı arasında anlamlı bir ilişki ortaya çıkmamıştır.

Hasta tarafından bildirilen tüm sonuçlar, beklendiği gibi başlangıçtan (ameliyat öncesi) ameliyat sonrası ilk ziyarete kadar iyileşmiştir. Bu ölçümler ameliyat sonrası diğer zaman noktalarında sabit kalmıştır.

Aktivitelerin yoğunluğunun hasta tarafından bildirilen sonuçlarda değişikliğe yol açıp açmadığını araştırmak için bir alt analiz yapılmış ancak sonuç negatif çıkmıştır. Hasta tarafından bildirilen sonuçlar, daha yüksek yoğunluklu sporlara katılan kişilerde zaman içinde kötüleşmemiştir. Ancak, daha yüksek yoğunluklu faaliyetlere katılanların T1'de ICOAP skorunda daha büyük bir değişiklik olmuş, ancak sonrasında bu değişiklik devam etmemiştir. Yeniden sınıflandırılan faaliyet kategorileri, zaman içinde hasta tarafından bildirilen sonuçlarda herhangi bir değişiklik göstermemiştir.

Sorular ve düşünceler

Önceki araştırmalar, spora dönüş için en iyi prognostik göstergenin o spordaki önceki deneyim olduğunu göstermiştir. Hastaların spora dönmemesinin ana nedeni cerrahın tavsiyesiydi. Sowers ve diğerleri. (2023). Bu çalışma, THR geçirdikten sonra yüksek yoğunluklu aktivitelerden kaçınma tavsiyesini ele almaktadır ve THR sonrası güvenli aktivite katılımına rehberlik edebilir.

Bu çalışmanın bir sınırlaması, hatırlama ve raporlama önyargılarına eğilimli olabilen kendi kendine bildirilen verilerin kullanılmasıdır. Ayrıca, ortalama fiziksel aktivite başlangıçta ve 1 yıl boyunca ve daha sonra her altı ayda bir bildirilmiştir. Bu yaklaşım, örneğin mevsimsel değişiklikler nedeniyle faaliyete katılımın yıl boyunca değişebileceğini dikkate almamaktadır. Faaliyete katılımdaki zirve ve dip noktaları da hesaba katmaz; daha ziyade bu uç noktalar düzleştirilir. Bu kadar uzun raporlama dönemlerinde bazı ayrıntılar yakalanamayabilir. Aylık bir rapor daha uygun olabilirdi.

Başlangıçta yaş farkı vardı. Ancak, ikinci kohort kayıt sırasında zaten ameliyat sonrası 5-7 yıl içindeydi. THR ameliyatı sırasındaki yaş dikkate alındığında kohortlar arasında yaş farkı bulunmamıştır. Bununla birlikte, kohortlar arasındaki 5-7 yıllık fark, cerrahi tekniklerde ve kullanılan malzemelerde farklılıklara yol açmış olabilir ve bu da bazı etkileri karıştırıyor olabilir.

Daha yüksek yoğunluklu faaliyetlere katılanların T1'de ICOAP skorunda daha büyük bir değişiklik olmuş, ancak sonrasında bu değişiklik devam etmemiştir. Bu etki muhtemelen T1 ameliyatından sonra ameliyat sonrası taleplerdeki ani artışa bağlanabilir. Bu yaklaşımın yüksek yoğunluklu aktiviteler için biraz hızlı olabileceğini düşünebilirsiniz. Kontrendike olmasa da, bu sonuçların gösterdiği gibi, her bireyde ilerlemeleri göz önünde bulundurmalısınız. Bazıları için yüksek yoğunluklu sporlara katılım ameliyat sonrası 1. yılda çok erken olabilirken, diğerleri daha hızlı ilerleyebilir.

Bu çalışmada revizyon oranları düşüktür: 30 yaklaşık 1100 kişiden oluşan bir örneklemde meydana gelmiştir. Bu sadece %3 eder. Revizyonların düşük oranda görülmesi, daha yüksek yoğunluklu faaliyetlere katılımın güvenli olduğunun iyi bir göstergesidir, ancak revizyon riski hakkında anlamlı sonuçlara varmak için yeterli sayıda sonuç gerekeceğinden bir sınırlama olabilir.

İnekçe konuş benimle.

Yukarıda açıklandığı gibi, biri THR ameliyatının hemen ardından, diğeri ise 5 ila 7 yıl önce ameliyat edilmiş olan iki farklı kohort takip edilmiştir. Bu, çok uzun bir takiple ilişkili maliyetleri artırmadan yeterli bir takip süresi sağlamak içindi. İlk kohort ameliyattan ameliyat sonrası 5 yıla kadar takip edilmiş, ikinci kohort ise ameliyat sonrası 10 ila 12 yıl arasında veri sağlamıştır. Bu şekilde, hem ameliyattan hemen sonraki dönem hem de birkaç yıl sonraki daha uzunlamasına veriler, çok maliyetli bir çalışma yapmak zorunda kalmadan analiz edilebilir. Ancak yazarlar, ameliyattan sonraki ilk yıllarda birçok revizyonun yoğun aktivitelerden kaynaklanan "aşınma" nedeniyle değil, enfeksiyonlar ve travma nedeniyle olacağını bekledikleri için, bu risk azaltılmıştır.

Aktivite seviyeleri ilk olarak, kalça eklemi üzerindeki temas kuvvetleri ve burulmayı inceleyen biyomekanik çalışmalardan elde edilen kanıtlara dayanarak A'dan F'ye kadar 6 grupta sınıflandırılmıştır. Ancak biyomekanik yük ağrı anlamına gelmez. Bu nedenle, bu çalışma, bu aktivitelerin hastaların kalça ağrısı deneyimiyle gerçekte nasıl ilişkili olduğunu inceleyen bir lojistik regresyon analizinden elde edilen verileri kullanarak aktivite seviyelerini yeniden düzenlemiştir. Bu da MLTPAQ'daki 55 faaliyeti üç risk grubuna "yeniden sınıflandırmalarını" sağlamıştır:

• Düşük Risk: Bu aktivitelerin kalça ağrısı ile ilişkili olma olasılığı daha düşüktür
• Orta Risk: Bu aktivitelerin kalça ağrısı ile orta düzeyde bir ilişkisi vardı.
• Yüksek Risk: Bu aktivitelerin kalça ağrısı ile ilişkili olma olasılığı daha yüksekti.

Aktiviteleri, ilişkili kalça ağrısı olasılığına göre bu 3 kategoride yeniden sınıflandırmış olsalar da, bu sınıflandırmalar revizyon oranlarında bir farka dönüşmemiştir. Araştırmacılar, "Yüksek Riskli" faaliyetlerde bulunan kişilerin (snowboard, squash veya tekler tenisi gibi) kalça protezi için revizyona (ikinci bir ameliyat) ihtiyaç duyma olasılıklarının daha yüksek olup olmadığını inceledi. Bu faaliyetler daha yüksek ağrı bildirimleri ile ilişkili olmasına rağmen, daha yüksek revizyon oranına yol açtıklarına dair bir kanıt bulunamamıştır. Bu çok önemli bir noktadır, çünkü cerrahların ve doktorların kalça protezi ameliyatı sonrası aktivite konusunda hastalara verebilecekleri tavsiyeler hakkında bilgi verir.

Yazarlar, analizlerini faaliyet süresi ve faaliyet türünün süre ile etkileşimi için de yürüterek sadece faaliyet seviyesinden daha fazlasını incelemişlerdir. Hassasiyet analizleri olarak özellikle belirtilmemiş olsalar da, bu ek analizler, toplanan verilerin farklı perspektiflerini keşfetmeye yardımcı oldukları için bu şekilde görülebilir. Aynı şekilde, bu modeller zaman içinde aktivite ve kalça ağrısı açısından farklılık göstermemiştir.

Eve götüren mesajlar

Çalışmada, fiziksel aktivitelerin yoğunluğu ile kalça ağrısı arasında bir ilişki olmadığı sonucuna varılmıştır. Ayrıca, daha yüksek yoğunluklu aktiviteye katılım zaman içinde hasta tarafından bildirilen sonuçlarda kötüleşmeye yol açmamış ve revizyon oranlarını artırmamıştır. Takip süresince katılımcılar aktivite yoğunluklarını azaltmaya zorlanmamıştır. Bu da THR sonrası bireylere aktivite kısıtlamaları uygulanmaması gerektiği anlamına gelmektedir. Yazarlar, THR sonrası güvenli aktivite katılımına izin vermek için hasta ve sağlık hizmeti sağlayıcıları arasında ortak bir karar verme sürecine işaret etmektedir.

Referans

Shah A, Whyne C, Kiss A, Kreder H, Gulta D, Chen S, Chaudhry H; SAFE-T araştırmacıları. Elektif Total kalça protezi sonrası güvenli aktivite katılımı: SAFE-T araştırması. Br J Sports Med. 2025 Nisan 24;59(9):676-682. doi: 10.1136/bjsports-2024-109237. PMID: 40054884.