Ellen Vandyck
Araştırma Müdürü
Beyin sarsıntısı veya hafif travmatik beyin hasarı, somatik, bilişsel ve duygusal kaynaklı uzun süreli semptomlara yol açabilir. Bu semptomlar günlük işlevselliği ve spora katılımı olumsuz etkileyebilir. Semptomların merkezi sinir sistemindeki yaralanmadan kaynaklandığı düşünülmektedir, ancak servikal omurga ve/veya vestibüler problemlerle komplike hale gelebilir. Quatman-Yates ve arkadaşları tarafından hazırlanan klinik uygulama kılavuzu ve Langevin ve arkadaşları tarafından 2020 yılında yapılan sistematik inceleme ile onaylandığı üzere, birincil tedavilerden biri semptom rehberliğinde aerobik egzersiz (SLAE) programıdır.
"Aerobik egzersiz eğitimi, tek başına veya diğer engele özgü aktif rehabilitasyon tedavileriyle birlikte kullanıldığında daha hızlı semptom çözülmesi ve spora dönüş oranının yanı sıra daha iyi nörolojik iyileşme ile ilişkilendirilmiştir." - Quatman-Yates ve ark. (2020)
Semptom rehberliğinde aerobik eğitim semptomlar tarafından yönlendirilir; semptomların mütevazı bir düzeyin ötesinde şiddetlenmesi egzersiz seansının sonlandırılmasına neden olurken, semptomların şiddetlenmemesi egzersiz yoğunluğunun ve süresinin artırılması için gerekçe sağlayabilir. Beyin sarsıntısının ardından önerilen tedaviler arasında etkili olduğu daha önce gösterilmiştir. Ancak bazı küçük RKÇ'ler servikovestibüler rehabilitasyonun spora dönüş süresini kısaltabileceğini gösterdiğinden, bu çalışmanın yazarları semptom rehberliğinde aerobik eğitim ile birleştirildiğinde katma değerini incelemek istemişlerdir.
Beyin sarsıntısı geçirmiş yetişkinler çalışmaya alınmıştır. Beyin sarsıntısı tanısı, Berlin'deki 5. uluslararası konferansta sporda beyin sarsıntılarına ilişkin uzlaşı bildirisine dayandırılmıştır.
Katılımcılar, son üç ila on iki hafta içinde beyin sarsıntısından kaynaklanan hafif travmatik beyin hasarı geçirmiş ve travmadan 72 saat veya daha kısa bir süre sonra başlayan baş dönmesi, boyun ağrısı ve/veya baş ağrısı semptomları yaşamışlarsa dahil edilebilirler. Servikal fizik muayene (örn. hassasiyet veya spazm veya segmental testlerde ağrı veya hareket azalması), vestibüler değerlendirme (örn. Dix Hallpike veya vestibülo-oküler refleks [VOR] testleri) veya oküler motor değerlendirme (örn. konverjans, yumuşak takipler veya sakkadlar) sırasında en az bir anormallikle başvurmaları gerekmiştir.
Ayrıca, travmadan 72 saat veya daha kısa bir süre sonra başlayan aşağıdaki bilişsel semptomlardan en az birine sahip olmaları gerekiyordu:
Katılımcılar altı hafta boyunca fizyoterapistler, kinezyologlar ve nöropsikologlardan oluşan bir ekipten sekiz gözetimli tedavi seansı almıştır. Bu seanslar kontrol grubunda semptom rehberliğinde aerobik egzersizden oluşmuştur. Deney grubu aynı semptom rehberli aerobik egzersizi uygulamış ancak servikovestibüler egzersizler eklemiştir. Her iki grup da 6 haftalık gözetimli eğitimin ardından egzersizlerine devam etme tavsiyesi almıştır.
Rehabilitasyonun kesin bileşenleri tedavi eden terapistin takdirine bağlıydı ve ilk değerlendirmenin sonuçlarına dayanıyordu. Kontrol grubunda seanslar kinezyolog tarafından yönetilirken, deney grubunda seanslar iki fizyoterapist tarafından yönetilmiştir.
Birincil sonuç Sarsıntı Sonrası Belirtiler Ölçeğidir (PCSS). Bilinen veya şüpheli beyin sarsıntısı geçiren sporcularda kendi bildirdikleri semptomları değerlendirmek için güvenilir ve geçerli bir araçtır. PCSS toplam 132 puan üzerinden bir ciddiyet puanı oluşturur ve sarsıntı hastalarını semptomatik ve asemptomatik gruplara ayırmak için kullanılmıştır. Daha yüksek puanlar daha şiddetli semptomları temsil eder. Bu anket 3, 6, 12 ve 26. haftalarda doldurulmuştur.
Toplam altmış katılımcı çalışmaya dahil edilmiş ve eşit olarak kontrol veya müdahale grubuna ayrılmıştır. Başlangıçta benzerdiler.
Sonuçlar, her iki grubun da başlangıçtan 6, 12 ve 26. haftalara kadar iyileştiğini göstermiştir. Gruplar arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. PCSS'deki iyileşme aşağıdaki tabloda gösterilmektedir. İyileşmeler, PCSS'nin 12,3 puanlık minimum tespit edilebilir değişiklik (MDC) değerini büyük ölçüde aşmıştır.
Sonuçlara göre, PCSS toplam puanı her iki grupta da 6, 12 ve 26. haftalarda iyileşmiştir. Gruplar arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Bu, semptom rehberliğinde aerobik egzersiz yapan kontrol grubunun ve aerobik programa ek olarak servikovestibüler egzersizlere de katılan müdahale grubunun iyileştiği anlamına gelmektedir. Bu nedenle, servikovestibüler egzersizlerin eklenmesinin ana odak noktası olmaması gerektiği görülmektedir. Hastanın semptomlarına göre yönlendirilen bir aerobik egzersiz programına katılmak tedavinin temelidir.
Her iki grup da PCSS'de 12 puanlık minimum tespit edilebilir değişimin ötesinde büyük iyileşmeler elde ettiğinden, aerobik egzersiz programı muhtemelen semptomları klinik olarak ilgili bir eşiğin ötesinde iyileştirebilmiştir. Bu, aerobik egzersizin etkilerine odaklanan diğer araştırmalarla uyumludur.
İkincil sonuç ölçümlerine baktığımızda, birincil sonuçtaki (PCSS) klinik olarak anlamlı iyileşmelerin Boyun Engellilik İndeksi, Baş Ağrısı Engellilik Envanteri, Baş Dönmesi Handikap Envanteri, boyun ağrısı ve baş ağrısı NPRS ve GROC'de de görüldüğünü görüyoruz. Burada da her iki grupta iyileşme görülmüştür.
Gruplar arasındaki tek fark servikal hareket açıklığı, C0-C4 servikal segmental ağrı, Fleksiyon-Rotasyon testi ve Baş İmpuls Testi objektif ölçümlerinde gözlenmiştir. Bu farklılıklar, aerobik egzersiz programına ek olarak servikovestibüler egzersizler yapan deney grubunun lehinedir. Vestibülo-okülomotor tarama ve vestibülo-oküler refleks de sadece müdahale grubunda iyileşmiştir. Ancak bu iyileşmeler, hasta tarafından bildirilen öznel sonuç ölçümlerine yansımamıştır.
Bu çalışmada tedaviler vaka bazında uygulanmıştır, yani standartlaştırılmış bir egzersiz seti uygulanmamıştır. Tedavi, başlangıç değerlendirmesinin bulguları tarafından yönlendirilmiştir. Gerçek hayattaki uygulamaları daha yakından taklit ettiği için bu bir artıdır.
PCSS iç tutarlılık açısından değerlendirilmiş ve 5,8 günlük bir test-tekrar test aralığında r = 0,65'lik orta düzeyde bir test-tekrar test güvenilirliğine sahip olduğu bulunmuştur. Ölçüm anları arasında 3 haftadan fazla bir süre olduğu için, bu durumun sonuçlar üzerinde bir etkisi olmuş olabilir. Ancak, sonuçlar bu kadar büyük ölçüde iyileştiği için, bu farklılıkların gerçek değişiklikleri yansıtmaması olası değildir.
Kontrol grubu katılımcıları, müdahale grubundakilere kıyasla daha sık eş-müdahale almıştır. Ayrıca daha yüksek semptomatoloji ve semptom sıklığına sahiptiler.
Çalışma hasta sonuçlarına dayandığından ve özel ekipman kullanılmadığından, sonuçlar fizyoterapi pratiğinde uygulanabilir. Hasta tarafından doldurulacak anket sayısının yalnızca bu çalışmanın birincil sonucuyla sınırlandırılmasını tavsiye ederim. Güç ve örneklem büyüklüğünü hesaplamak için PCSS kullanılmıştır. Sürekli beyin sarsıntısı geçiren hastanız muhtemelen konsantrasyon güçlüğü çektiğinden, başlangıç değerlendirmesini aşırı karmaşık hale getirmekten kaçınmanızı tavsiye ederim.
Semptomların yönlendirdiği aerobik egzersiz, beyin sarsıntısı sonrası tedavinin temelidir. Hasta boyun ağrısı ve hareket açıklığı sorunu yaşadığında, ilave servikovestibüler egzersizler faydalı olabilir. Ancak, servikovestibüler egzersizlerin eklenmesi birincil sonuç olan PCSS'de daha büyük iyileşmelere yol açmamıştır. Bu denemenin sonuçları, temel değerlendirmenizin bulgularına dayalı olarak, duruma göre pratikte uygulanabilir.
Langevin P, Frémont P, Fait P, Dubé MO, Bertrand-Charette M, Roy JS. Hafif Travmatik Beyin Hasarı Olan Yetişkinlerde Servikovestibüler Rehabilitasyon: Randomize Bir Klinik Çalışma. J Neurotrauma. 2022 Nisan; 39(7-8):487-496. doi: 10.1089/neu.2021.0508. PMID: 35102743. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35102743/
Baş ağrısı çeken hastalarınız için bu ÜCRETSİZ ev egzersiz programını indirin. Sadece çıktısını alın ve onlara verin bu egzersizleri evde yapabilmeleri için