Bài đăng trên blog này phần lớn trích từ cuộc phỏng vấn podcast của chúng tôi với Tom Goom và bổ sung thêm bằng chứng khoa học. Đây không phải là bản tổng quan đầy đủ về tài liệu khoa học về MTSS nhưng nhằm mục đích cung cấp thông tin quan trọng cho người đọc. Chúc bạn đọc vui vẻ!
Hội chứng căng thẳng xương chày trong (MTSS), thường được gọi là đau ống quyển, là một chấn thương do sử dụng quá mức phổ biến, chủ yếu ảnh hưởng đến các vận động viên tham gia chạy và các môn thể thao có tác động mạnh. MTSS xảy ra khi xương và các mô mềm xung quanh phải chịu áp lực lặp đi lặp lại. Mặc dù đây là tình trạng phổ biến ở những người chạy bộ, MTSS cũng ảnh hưởng đến các vận động viên chơi các môn thể thao như bóng đá, bóng rổ và bóng chuyền. Việc hiểu được nguyên nhân, bệnh sinh, yếu tố nguy cơ và các chiến lược điều trị và phục hồi tốt nhất là điều cần thiết để quản lý MTSS hiệu quả. Bài đăng trên blog này cung cấp thông tin chuyên sâu về MTSS, tập trung vào những hiểu biết được chia sẻ trong podcast gần đây với Tom Goom, một chuyên gia vật lý trị liệu hàng đầu trong lĩnh vực này.
MTSS là gì?
MTSS là tình trạng đau dọc theo bờ trong của xương chày, thường liên quan đến áp lực lặp đi lặp lại lên xương. Tình trạng này thường xảy ra ở các vận động viên thực hiện các hoạt động mạnh như chạy, đặc biệt là những người đột nhiên tăng cường độ hoặc thời gian tập luyện. Cơn đau thường biểu hiện dưới dạng đau âm ỉ, có thể tăng lên trong hoặc sau khi chạy hoặc thực hiện các bài tập chịu lực, tác động mạnh khác.
Các triệu chứng phổ biến của MTSS:
- Đau dọc theo bờ trong của xương chày : Cơn đau này thường được cảm nhận trên một chiều dài rộng hơn của một phần ba xa của bờ trong xương chày, thường được kích thích bằng cách ấn vào ít nhất 5 cm liên tiếp.
- Đau khi hoạt động : Cảm giác khó chịu thường tăng lên khi hoạt động thể chất, đặc biệt là khi chạy hoặc sau thời gian dài tập luyện ở chi dưới.
- Sưng tấy : Không giống như một số chấn thương khác, MTSS hiếm khi dẫn đến sưng tấy, tuy nhiên, các trường hợp bị kích ứng nghiêm trọng có thể gây sưng ở phần xa cẳng chân.
- Đau giảm khi nghỉ ngơi : Cơn đau thường giảm bớt hoặc biến mất sau một thời gian nghỉ ngơi, nhưng lại quay trở lại khi tiếp tục hoạt động.
Mặc dù MTSS có một số đặc điểm giống với các tình trạng khác như gãy xương do căng thẳng, nhưng nó thường ít khu trú hơn và gây ra kiểu đau lan tỏa hơn. Ngược lại, gãy xương do căng thẳng tập trung nhiều hơn vào một điểm duy nhất của xương và đòi hỏi phải xử lý chuyên sâu hơn.
Nguyên nhân và bệnh sinh của MTSS
Nguyên nhân chính gây ra MTSS là tình trạng căng thẳng và quá tải lặp đi lặp lại ở xương chày và các mô xung quanh, đặc biệt là khi xương không thể chịu được lực tích lũy. Sự căng thẳng liên tục này có thể dẫn đến tình trạng viêm màng xương (mô liên kết bao quanh xương) và cuối cùng có thể dẫn đến phù tủy xương và thậm chí là gãy xương do căng thẳng.
Sinh lý bệnh:
Mệt mỏi cơ bắp : Khi các cơ ở hông và chân bị mỏi, khả năng hấp thụ lực sốc và ổn định cẳng chân sẽ kém hơn. Điều này làm tăng tải trọng lên xương, góp phần gây ra MTSS.
Sử dụng quá mức và chấn thương nhỏ : Tác động lặp đi lặp lại từ các hoạt động như chạy gây ra những tổn thương nhỏ, lặp đi lặp lại. Theo thời gian, những tổn thương nhỏ này ở mô xương không được chữa lành đầy đủ và tích tụ, dẫn đến tình trạng viêm và đau.
Tái tạo xương : Xương chày trải qua quá trình tái tạo tự nhiên để thích ứng với những lực căng thẳng này. Tuy nhiên, nếu khối lượng và cường độ luyện tập vượt quá khả năng thích nghi của cơ thể, nó có thể dẫn đến tình trạng viêm, kích ứng màng xương và có khả năng gây phù tủy xương hoặc gãy xương do căng thẳng.
Các yếu tố nguy cơ của MTSS
Có một số yếu tố làm tăng khả năng mắc bệnh MTSS. Bao gồm cả yếu tố nội tại và yếu tố ngoại tại. Các yếu tố chính được phát hiện có liên quan đáng kể đến MTSS là: giới tính nữ, tiền sử MTSS, ít năm kinh nghiệm chạy, sử dụng chỉnh hình gần đây, chỉ số khối cơ thể tăng, xương thuyền tụt nhiều hơn và phạm vi chuyển động xoay ngoài hông tăng ở nam giới ( Newman và cộng sự, 2013 ).
Các yếu tố bổ sung có liên quan đến sự xuất hiện của MTSS từ kinh nghiệm lâm sàng là:
1. Tải trọng đào tạo:
Một yếu tố nguy cơ quan trọng đối với MTSS là tăng khối lượng luyện tập, đặc biệt là tăng đột ngột cường độ hoặc quãng đường luyện tập. Việc tăng nhanh khối lượng chạy hoặc cường độ luyện tập mà không để cơ thể có đủ thời gian thích nghi có thể gây áp lực quá mức lên xương chày và dẫn đến MTSS.
2. Giày dép:
Việc đột ngột chuyển sang một đôi giày ít hỗ trợ hơn hoặc đi giày không phù hợp có thể góp phần đáng kể vào sự phát triển của MTSS.
3. Mất cân bằng và yếu cơ:
Sự yếu hoặc mất cân bằng ở cẳng chân và các cơ trung tâm, đặc biệt là bắp chân, có thể dẫn đến khả năng hấp thụ sốc kém, gây thêm áp lực lên xương chày. Nếu các cơ xung quanh xương chày không đủ khỏe để chịu được tải trọng, xương có thể phải chịu phần lớn lực tác động.
Các bài tập tăng cường sức mạnh, đặc biệt là các bài tập nhắm vào cơ bắp chân, đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa và kiểm soát MTSS. Tăng cường sức mạnh ở bắp chân, gân kheo, cơ tứ đầu và cơ mông giúp hỗ trợ xương chày và giảm khả năng chấn thương.
PHỤC HỒI MTSS Ở NGƯỜI MỚI CHẠY
Xem Masterclass miễn phí này với chuyên gia phục hồi chức năng chạy bộ Benoy Mathew độc quyền trên Ứng dụng Physiotutors
Điều trị MTSS
1. Quản lý nghỉ ngơi và tải trọng:
Bước đầu tiên trong điều trị MTSS là giảm hoặc thay đổi cường độ luyện tập . Điều này có nghĩa là giảm quãng đường hoặc chuyển sang các hoạt động ít tác động như đạp xe hoặc bơi lội để duy trì sức khỏe tim mạch mà không làm trầm trọng thêm cơn đau ống chân. Nghỉ ngơi hoàn toàn thường không cần thiết, nhưng việc giảm hoạt động mạnh là điều cần thiết.
Ví dụ, nên chạy lại từ từ sau một thời gian ngắn giảm tải, tập trung vào việc bắt đầu bằng các lần chạy ngắn, chậm và tăng dần quãng đường và cường độ dựa trên khả năng chịu đau của từng cá nhân.
2. Bài tập tăng cường sức mạnh:
Việc tăng cường cơ quanh ống chân và cẳng chân là điều cần thiết để phục hồi và ngăn ngừa tái phát. Các bài tập cụ thể nên nhắm vào bắp chân, cơ tứ đầu, cơ gân kheo, cơ mông và cơ trung tâm. Việc tăng cường các nhóm cơ này sẽ giúp tăng khả năng hấp thụ lực tác động và cải thiện sự ổn định trong các hoạt động có tác động mạnh, đồng thời giúp xương thích nghi có lợi.
3. Plyometrics và Huấn luyện Thể thao Cụ thể:
Khi cá nhân tiến triển trong quá trình phục hồi, các bài tập thể dục và plyometric dành riêng cho môn thể thao có thể được kết hợp để mô phỏng các yêu cầu của môn thể thao đó. Ví dụ, một cầu thủ bóng chuyền có thể cần các bài tập mô phỏng chuyển động bùng nổ khi nhảy, trong khi một vận động viên chạy bộ sẽ được hưởng lợi từ các bài tập tập trung vào việc cải thiện cơ chế chạy. Ở giai đoạn này cần theo dõi chặt chẽ cơn đau và các triệu chứng để tránh làm trầm trọng thêm chấn thương.
4. Trở lại hoạt động dần dần:
Một trong những khía cạnh quan trọng nhất của quá trình phục hồi là dần dần quay lại với việc chạy bộ hoặc các hoạt động thể thao cụ thể . Một kế hoạch trở lại thi đấu có cấu trúc là rất quan trọng để giảm thiểu nguy cơ tái chấn thương.
Ví dụ, việc quay lại chơi thể thao có thể bắt đầu bằng việc đi bộ không đau, sau đó là chạy bộ với tốc độ chậm. Điều quan trọng là phải theo dõi các triệu chứng và giảm khối lượng hoặc cường độ nếu cơn đau bùng phát. Việc tập luyện trở lại chỉ có thể diễn ra khi vận động viên có thể thực hiện hoạt động đó mà không bị đau.
5. Điều trị bổ sung cho MTSS
Trong khi các phương pháp điều trị bảo tồn như nghỉ ngơi, tăng cường sức mạnh và kiểm soát tải trọng thường đủ hiệu quả, các phương pháp điều trị bổ sung như chườm đá, liệu pháp sóng xung kích và thuốc chống viêm đôi khi cũng được sử dụng. Tuy nhiên, chúng nên được coi là phương pháp điều trị bổ sung chứ không phải là phương pháp điều trị chính.
- Đá và thuốc NSAID : Mặc dù đá và thuốc chống viêm (NSAID) có thể giúp giảm đau và giảm viêm, nhưng chúng không giải quyết được nguyên nhân gốc rễ của MTSS, đó là lạm dụng. Ngoài ra, một số bằng chứng cho thấy NSAID có thể ức chế quá trình lành xương, khiến chúng ít lý tưởng để sử dụng trong các chấn thương do xương.
- Liệu pháp sóng xung kích : Mặc dù một số bằng chứng ủng hộ việc sử dụng liệu pháp sóng xung kích để điều trị chấn thương do căng thẳng xương, nhưng đây không phải là phương pháp điều trị đầu tay cho MTSS. Có thể cân nhắc trong những trường hợp dai dẳng mà các biện pháp bảo thủ không có hiệu quả.
Phòng ngừa MTSS
Khi một vận động viên đã hồi phục sau MTSS, điều cần thiết là phải thực hiện các chiến lược để ngăn ngừa tái phát . Bao gồm:
- Tiến trình đào tạo dần dần : Tránh tăng cường độ hoặc quãng đường đột ngột. Những thay đổi gia tăng cho phép cơ thể thích nghi và giảm nguy cơ tái chấn thương.
- Rèn luyện sức mạnh : Tiếp tục các bài tập tăng cường sức mạnh cho cẳng chân, cơ tứ đầu, cơ gân kheo, cơ mông và cơ trung tâm để duy trì sự liên kết, ổn định của chân và kích thích xương thích ứng với việc chạy.
- Giày dép phù hợp : Đảm bảo giày vừa vặn và có đủ độ nâng đỡ.
- Tập luyện chéo : Cân nhắc kết hợp các hoạt động tác động thấp để giảm tải cho xương chày, đặc biệt là trong giai đoạn đầu quay trở lại chơi thể thao.
Tài liệu tham khảo
