• Definicja: MOH to wtórne zaburzenie bólu głowy spowodowane regularnym nadużywaniem leków na ból głowy. Występuje u pacjentów z istniejącymi wcześniej zaburzeniami bólu głowy.

• Częstość występowania: Dotyczy 1-2% populacji ogólnej, przy czym kobiety są 3 do 4 razy bardziej narażone niż mężczyźni. Najwyższa częstość występowania występuje w wieku około 40 lat.

• Kryteria diagnostyczne (ICHD-III):
  • A. Ból głowy występuje przez ≥15 dni/miesiąc u pacjenta z istniejącym wcześniej zaburzeniem bólu głowy.
  • B. Regularne nadużywanie przez ponad 3 miesiące jednego lub więcej leków stosowanych w leczeniu ostrego i/lub objawowego bólu głowy. Nadużywanie definiuje się jako przyjmowanie przez 15 lub więcej dni w miesiącu prostych leków przeciwbólowych (np. paracetamolu, NLPZ) oraz przez 10 lub więcej dni w miesiącu tryptanów lub podobnych leków.
  • C. Ból głowy nie jest lepiej wyjaśniony przez inne zaburzenie bólu głowy.

• Standard opieki: Nie ma powszechnie akceptowanego standardu opieki ze względu na niewystarczające dane z randomizowanych badań klinicznych. Sukces leczenia jest różny i zależy od motywacji pacjenta, wcześniejszych niepowodzeń detoksykacji, współistniejących chorób psychicznych oraz czynników kulturowych dotyczących dostępności i kosztów leków.
• Zalecane zarządzanie:
  • Postaw prawidłową diagnozę i wyklucz inne zaburzenia związane z bólem głowy.
  • Poinformuj pacjenta o MOH i znaczeniu odstawienia leków.
  • Nagle odstaw nadużywany lek, z lekiem ratunkowym lub bez niego.
  • Oceń potrzebę profilaktyki przed, na początku lub po odstawieniu leku.
  • Monitoruj, aby zapobiec nawrotom i doradzaj w sprawie przyszłych terapii.
• Wycofanie i działania następcze: Większość pacjentów może być poddana odstawieniu ambulatoryjnemu, ale złożone przypadki mogą wymagać opieki szpitalnej. Protokół konsensusu sugeruje, że odstawienie leków, leczenie wspomagające w przypadku objawów odstawienia, wczesne stosowanie leków zapobiegawczych, leczenie objawowe innym lekiem niż nadużywany oraz 6-miesięczny okres obserwacji mogą przynieść korzyści większości pacjentów.

Ekbom, K., & Hardebo, J. E. (2002). Klasterowy ból głowy: etiologia, diagnostyka i leczenie. Drugs, 62, 61-69.

Fischera, M., Marziniak, M., Gralow, I., & Evers, S. (2008). Częstość występowania klasterowego bólu głowy: metaanaliza badań populacyjnych. Cephalalgia, 28(6), 614-618.

Fontaine, D., Lanteri-Minet, M., Ouchchane, L., Lazorthes, Y., Mertens, P., Blond, S., ... & Lemaire, J. J. (2010). Anatomiczna lokalizacja skutecznych elektrod do głębokiej stymulacji mózgu w przewlekłym klasterowym bólu głowy. Brain, 133(4), 1214-1223.

Goadsby, P. J., de Coo, I. F., Silver, N., Tyagi, A., Ahmed, F., Gaul, C., ... & Ferrari, M. D. (2018). Nieinwazyjna stymulacja nerwu błędnego w ostrym leczeniu epizodycznego i przewlekłego klasterowego bólu głowy: randomizowane, podwójnie zaślepione, kontrolowane badanie ACT2. Cephalalgia, 38(5), 959-969.

Leone, M., D'amico, D., Frediani, F., Moschiano, F., Grazzi, L., Attanasio, A., & Bussone, G. (2000). Werapamil w profilaktyce epizodycznego klasterowego bólu głowy: badanie z podwójnie ślepą próbą w porównaniu z placebo. Neurology, 54(6), 1382-1385.

Manzoni, G. C., Camarda, C., Genovese, A., Quintana, S., Rausa, F., Taga, A., & Torelli, P. (2019). Klasterowy ból głowy w odniesieniu do różnych grup wiekowych. Neurological Sciences, 40, 9-13.

Matharu, M. S., Levy, M. J., Meeran, K., & Goadsby, P. J. (2004). Podskórny oktreotyd w klasterowym bólu głowy: Randomizowane, kontrolowane placebo badanie krzyżowe z podwójnie ślepą próbą. Annals of Neurology: Official Journal of the American Neurological Association and the Child Neurology Society, 56(4), 488-494.

May, A., Leone, M., Afra, J., Linde, M., Sándor, P. S., Evers, S., & Goadsby, P. J. (2006). Wytyczne EFNS dotyczące leczenia klasterowego bólu głowy i innych trójdzielno-autonomicznych bólów głowy. European Journal of Neurology, 13(10), 1066-1077.

Mir, P., Alberca, R., Navarro, A., Montes, E., Martínez, E., Franco, E., ... & Lozano, P. (2003). Profilaktyczne leczenie epizodycznego klasterowego bólu głowy za pomocą dożylnego bolusa metyloprednizolonu. Neurological Sciences, 24, 318-321.

Navarro-Fernández, G., de-la-Puente-Ranea, L., Gandía-González, M., & Gil-Martínez, A. (2019). Endogenna neurostymulacja i fizjoterapia w klasterowym bólu głowy: przypadek kliniczny. Brain Sciences, 9(3), 60.ISO 690

Obermann, M., Holle, D., Naegel, S., Burmeister, J., & Diener, H. C. (2015). Opcje farmakoterapii klasterowego bólu głowy. Opinia eksperta na temat farmakoterapii, 16(8), 1177-1184.

Olesen, J. (2018). Międzynarodowa klasyfikacja bólów głowy. The Lancet Neurology, 17(5), 396-397.