Wprowadzenie

W sporcie elitarnym fizjoterapeuci odgrywają kluczową rolę w wypełnianiu luki między wiedzą kliniczną, optymalizacją wydajności i zapobieganiem urazom. Kluczowym elementem tej roli jest głębsze zrozumienie fizjologii reakcji sportowców na obciążenia treningowe. Tradycyjne narzędzia monitorowania - takie jak zmienność tętna, wskaźnik odczuwanego wysiłku lub zewnętrzne systemy śledzenia obciążenia - zapewniają cenny wgląd w stres treningowy, ale często nie są w stanie uchwycić pełnej złożoności wewnętrznego obciążenia sportowca. Jak podkreślono w recenzowanym artykule, osiągnięcie optymalnej wydajności przy jednoczesnym zminimalizowaniu ryzyka urazów wymaga zrównoważenia obciążenia treningowego (TL) i powrotu do zdrowia poprzez dokładne i zindywidualizowane monitorowanie.

Markery biochemiczne i hormonalne, w tym kinaza kreatynowa, kortyzol i immunoglobulina-A w ślinie, pojawiły się jako obiecujące czynniki do oceny obciążenia wewnętrznego i identyfikacji wczesnych oznak nieprawidłowej adaptacji, zmęczenia lub zwiększonej podatności na choroby. Dla fizjoterapeutów, integracja biomarkerów do monitorowania zmęczenia sportowców do praktyki - często we współpracy z lekarzami sportowymi, trenerami siły i kondycji oraz trenerami głównymi - może poprawić wykrywanie ryzyka przetrenowania i kierować interwencjami. Jest to szczególnie istotne przy interpretacji przedsezonowych badań krwi, gdzie subtelne odchylenia mogą odzwierciedlać skumulowany stres związany z treningiem i zawodami.

Niniejszy przegląd systematyczny przyczynia się do rozwoju dziedziny nauk o sporcie poprzez syntezę aktualnych dowodów na temat najskuteczniejszych biomarkerów do monitorowania sportowców. biomarkerów do monitorowania zmęczenia sportowców w profesjonalnych sportach drużynowych. Poprzez kontekstualizację tych ustaleń w praktyce fizjologii, artykuł podkreśla znaczenie interdyscyplinarnej współpracy i obiektywnych narzędzi monitorowania w dostosowywaniu obciążeń treningowych do profili fizjologicznych sportowców. Dla fizjoterapeutów te spostrzeżenia stanowią okazję nie tylko do udoskonalenia strategii zapobiegania urazom, ale także do aktywnego wspierania optymalizacji wydajności przez cały sezon.

Metody

Ten systematyczny przegląd był zgodny z protokołem PRISMA. Przeszukano cztery elektroniczne bazy danych: PubMed, Scopus, SportDiscus, i Web of Science. Wyszukiwanie łączyło terminy związane z elitarnymi/profesjonalnymi sportami drużynowymi, markerami fizjologicznymi, immunologicznymi, biochemicznymi lub hormonalnymi oraz zmęczeniem, wydajnością, powrotem do zdrowia, stresem lub dobrym samopoczuciem. Sprawdzono również listy referencyjne włączonych badań. Selekcja badań została przeprowadzona niezależnie przez dwóch badaczy, a nieporozumienia zostały rozwiązane w drodze konsensusu lub przez trzeciego recenzenta.

Kryteria włączenia

Wymagane było, aby badania koncentrowały się na elitarnych lub profesjonalnych męskich sportach drużynowych, zgłaszając co najmniej jeden biomarker związany z hormonami, uszkodzeniem mięśni, odpornością, stresem oksydacyjnym lub stanem zapalnym. Kwalifikujące się badania musiały również zawierać jasny opis metod pozyskiwania biomarkerów (rodzaj próbki, czas i technika analityczna), zbierać dane podczas oficjalnych meczów lub sesji treningowych oraz przyjąć projekt podłużny lub obejmować więcej niż jedną ekspozycję na rywalizację lub trening.

Kryteria wykluczenia

Wykluczono badania dotyczące sportowców amatorów lub młodzieży, laboratoryjne lub symulowane protokoły ćwiczeń lub badania, w których brakowało odpowiednich szczegółów dotyczących pomiaru biomarkerów. Pojedyncze pomiary punktów czasowych, badania skupiające się wyłącznie na biomarkerach niezwiązanych ze zmęczeniem lub powrotem do zdrowia (np. markery odżywiania), a także źródła inne niż podstawowe, takie jak książki lub inne recenzje. Uwzględniono tylko badania opublikowane od 2000 roku.

BADANIE PRZESIEWOWE i wybór badania 

Przegląd przeprowadzono zgodnie z wytycznymi PRISMA, przy czym jeden badacz przeprowadził przeszukiwanie bazy danych, identyfikując odpowiednie badania i wyodrębniając dane w standardowy sposób. Artykuły uporządkowano w programie Microsoft Excel, usunięto duplikaty, a tytuły i streszczenia poddano badaniu przesiewowemu pod kątem istotności. W razie potrzeby sprawdzono pełne teksty, aby zapewnić zgodność z kryteriami kwalifikowalności, w wyniku czego wybrano 28 artykułów. Wyodrębnione dane zostały zestawione według typu sportu (piłka nożna, koszykówka, siatkówka, piłka ręczna), typu wydarzenia (mecze lub treningi) i kategorii biomarkerów (fizjologiczne, immunologiczne, biochemiczne lub hormonalne).

Jakość badań 

Jakość badania i ryzyko błędu w raportowaniu zostały ocenione niezależnie przez dwóch autorów przy użyciu listy kontrolnej MINORS, która ocenia jakość metodologiczną od 0-16 dla badań nieporównawczych i 0-24 dla badań porównawczych. Wyższe wyniki wskazują na lepszą jakość metodologiczną i niższe ryzyko błędu systematycznego.

Wyniki

Wstępne wyszukiwanie zidentyfikowało 504 badania (496 z baz danych, 8 z innych źródeł). Po usunięciu duplikatów, 385 unikalnych badań przeanalizowano według tytułu i abstraktu, uzyskując 53 potencjalnie kwalifikujące się badania. Ocena pełnotekstowa wykluczyła 25 badań, które nie spełniały kryteriów, w wyniku czego do przeglądu włączono 28 badań.

Jeśli chodzi o jakość metodologiczną, spośród 28 badań 13 miało charakter porównawczy (maksymalnie 24 punkty), a 15 nieporównawczy (maksymalnie 16 punktów). Dziewiętnaście badań oceniono jako obarczone niskim ryzykiem błędu systematycznego, podczas gdy cztery badania porównawcze obarczone były wysokim ryzykiem błędu systematycznego. Najczęstszymi niedociągnięciami metodologicznymi były brak neutralnych ocen (punkt 5) oraz, w badaniach porównawczych, brak grupy kontrolowanej ze złotym standardem interwencji (punkt 8).

28 uwzględnionych badań zostało opublikowanych w latach 2008-2023, przy czym ponad 70% pojawiło się po 2015 r. Trend ten odzwierciedla rosnące zainteresowanie badawcze identyfikacją i walidacją wiarygodnych biomarkerów do monitorowania sportowców. biomarkerów do monitorowania zmęczenia sportowców.. W badaniach uczestniczyli elitarni sportowcy z różnych sportów drużynowych, najczęściej koszykówki (n=7) i piłki nożnej (n=6), a następnie piłki ręcznej, futsalu, rugby, australijskiej piłki nożnej, siatkówki, rugby, piłki siatkowej i piłki wodnej.

Jeśli chodzi o kontekst badania, 8 badań analizowało reakcje na oficjalne mecze, 8 koncentrowało się na sesjach treningowych, a 12 badało oba. Wykazano, że mecze generalnie wiążą się z większym stresem fizjologicznym niż treningi.

Najczęściej badanymi biomarkerami były wskaźniki hormonalne, takie jak testosteron i kortyzol (n = 15). Następne w kolejności były markery uszkodzenia mięśni, w tym kinaza kreatynowa i dehydrogenaza mleczanowa (n = 9), miary immunologiczne, takie jak immunoglobulina A i funkcja komórek odpornościowych (n = 8), markery stresu oksydacyjnego, takie jak reaktywne formy tlenu i pojemność antyoksydacyjna (n = 6), i wreszcie markery zapalne, takie jak białko C-reaktywne i cytokiny (n = 4).

Markery hormonalne

W piętnastu badaniach zbadano związek między obciążeniami treningowymi i zawodniczymi a reakcjami hormonalnymi, konsekwentnie zgłaszając zmiany w testosteronie, kortyzolu i stosunku testosteronu do kortyzolu (T / C) w całym sezonie. Zmiany te zapewniają cenny wgląd w monitorowanie sportowców, zwłaszcza że stosunek T/C stał się czułym wskaźnikiem stresu treningowego i zmęczenia. Podczas gdy sam kortyzol wykazuje ograniczenia ze względu na swoją zmienność, połączenie go z wartościami testosteronu daje bardziej wiarygodny wskaźnik stresu fizjologicznego. Dowody sugerują również, że reakcje hormonalne różnią się w zależności od pozycji, czasu gry i dyscypliny sportowej, co zwiększa złożoność ich interpretacji. Ogólnie rzecz biorąc, wykorzystanie T, C, a zwłaszcza stosunku T/C pomaga uchwycić równowagę między procesami anabolicznymi i katabolicznymi. Jednak markery te nie powinny być rozpatrywane oddzielnie; zintegrowanie ich z innymi pomiarami fizjologicznymi umożliwia bardziej precyzyjne dostosowanie treningu i powrotu do zdrowia, ostatecznie wspierając optymalizację wydajności i zarządzanie zmęczeniem.

Markery Uszkodzenia Mięśni

Kinaza kreatynowa (CK) jest najszerzej badanym markerem uszkodzenia mięśni, ze spójnymi dowodami wskazującymi na powysiłkowe wzrosty związane ze zmęczeniem i uszkodzeniem mięśni. Przegląd potwierdził ten wzorzec, ze znacznym wzrostem obserwowanym do 24-72 godzin po treningu lub zawodach. Podwyższenia te były większe niż współczynniki zmienności sportowców, co potwierdza czułość CK jako markera ostrego obciążenia. Jednak wartości CK wykazują znaczne wahania z dnia na dzień i zmienność dobową (szczyt w godzinach porannych), co komplikuje ich interpretację, szczególnie w przypadku monitorowania przewlekłego obciążenia.

Pomimo tych ograniczeń, badania pokazują, że CK, wraz z dehydrogenazą mleczanową (LDH), mogą śledzić uszkodzenia mięśni w trakcie sezonu. Wyższe wartości są zwykle obserwowane w okresie przedsezonowym (gdy obciążenia treningowe są podwyższone) oraz podczas zatłoczonych okresów meczowych lub playoffów, podczas gdy obniżenie CK i LDH towarzyszy celowemu zmniejszeniu obciążenia treningowego w celu zwiększenia wydajności. Dlatego CK - szczególnie mierzone 24-48 godzin po meczu lub treningu - pozostaje cennym narzędziem do wykrywania stresu mięśni i kierowania strategiami zarządzania obciążeniem i powrotu do zdrowia.

Markery immunologiczne

s-IgA (immunoglobulina A w ślinie) jest jednym z najważniejszych markerów immunologicznych dla sportowców. Działa jak pierwsza linia obrony w drogach oddechowych, zapobiegając przyleganiu wirusów i bakterii do błony śluzowej.

Badania pokazują, że gdy intensywność treningu wzrasta, poziom s-IgA często spada, co zwiększa ryzyko infekcji górnych dróg oddechowych (URTI). W kilku analizowanych tutaj badaniach sprawdzano, w jaki sposób s-IgA zmienia się podczas cykli treningowych (przed sezonem, przeciążenia, zmniejszania obciążenia itp.) i czy zmiany te przewidują chorobę.

• Związek z chorobą: Niektóre badania wykazały, że niższy poziom s-IgA był skorelowany z częstszymi objawami URTI. Dla przykładu, w jednym z badań, podczas 4-tygodniowego bloku intensywności treningu, zawodnicy mieli spadający poziom s-IgA i więcej przeziębień i bólów gardła, szczególnie w ostatnim tygodniu. Inne badanie wykazało, że jeśli poziom s-IgA spadł o ponad 65%, ryzyko zachorowania w ciągu 2 tygodni było znacznie wyższe.
• Wyniki mieszane: Nie wszystkie badania wykazały silny związek statystyczny, ale sportowcy z większą liczbą chorób mieli ogólnie niższe s-IgA niż zdrowsi koledzy z drużyny. Niektóre różnice zależały również od roli/pozycji zawodnika, co sugeruje indywidualną zmienność.
• Efekt obciążenia treningowego: We wszystkich badaniach pojawił się wspólny wzorzec: większe obciążenia treningowe prowadziły do niższego poziomu s-IgA. Na przykład, jedno z badań wykazało, że pomiar IgA w ślinie (s-IgA) może stanowić przydatne narzędzie do monitorowania nadmiernego obciążenia treningowego u sportowców. I odwrotnie, inna grupa badawcza nie zaobserwowała statystycznie istotnej korelacji; zauważyli jednak, że wzrost obciążenia pracą często poprzedzał spadek s-IgA. Podsumowując, wyniki te sugerują, że odpowiednie strategie powrotu do zdrowia i ostrożne zarządzanie obciążeniem mogą pomóc złagodzić supresję immunologiczną.

Zapalne i oksydacyjne markery stresu

Okresy przeciążenia z niewystarczającym powrotem do zdrowia często prowadziły do skumulowanego zmęczenia i większego naderwania fizjologii. Znajduje to odzwierciedlenie w uporczywych zmianach w biomarkerach stresu zapalnego i oksydacyjnego podczas kolejnych zawodów. 

Na przykład u profesjonalnych piłkarzy odnotowano duży wzrost cytokin zapalnych (TNF-α, IL-6) i markerów uszkodzenia mięśni (CK, LDH) w trakcie sezonu. Podobnie, gdy zawodnicy rywalizowali w dwóch meczach w ciągu tygodnia, biomarkery takie jak CRP, CK, kortyzol i markery stresu oksydacyjnego wykazywały stopniowo wyższe wartości po drugim meczu, wykazując naderwanie spowodowane ograniczonym powrotem do zdrowia.

Wzorzec ten został potwierdzony w innych badaniach dotyczących piłki nożnej. Porównywalne wyniki zaobserwowano również w elitarnej koszykówce (6-miesięczny sezon) i profesjonalnej piłce ręcznej (12 tygodni), ze wzrostem stresu oksydacyjnego podczas intensywnych faz. Sporty te wykazywały silniejsze zaburzenia biochemiczne niż siatkówka, prawdopodobnie dlatego, że piłka ręczna i koszykówka wiążą się z większym obciążeniem ekscentrycznym. Takie różnice pokazują, że profil stresu biochemicznego różni się w zależności od sportu. Jednak we wszystkich przypadkach powtarzające się zawody i podróże bez odpowiedniego powrotu do zdrowia prowadziły do nierozwiązanych stanów zapalnych i zaburzeń równowagi redoks, zwiększając ryzyko zmęczenia i urazów.

Mechanicznie, utrzymujący się stres oksydacyjny może upośledzać kurczliwość mięśni i uszkadzać błony komórkowe, podczas gdy utrzymujący się stan zapalny spowalnia regenerację mięśni i pogarsza uszkodzenie tkanek. W rzeczywistości, u elitarnych piłkarzy, podwyższone poziomy CRP po meczu były silnie skorelowane z wyższymi poziomami CK 24 godziny później, podkreślając związek między stanem zapalnym a wtórnym uszkodzeniem mięśni.

Różnice płciowe w monitorowaniu przewlekłego zmęczenia

Większość badań koncentruje się na sportowcach płci męskiej, jednak różnice płci znacząco wpływają na przewlekłe zmęczenie - od jego rozwoju po sposób interpretacji biomarkerów.

U kobiet cykl menstruacyjny silnie wpływa na wydajność, zużycie energii i powrót do zdrowia. Estrogen może chronić mięśnie przed uszkodzeniami wywołanymi wysiłkiem fizycznym. Zapalne reakcje różnią się w zależności od płci, a kobiety wykazują różne wzorce uwalniania cytokin (np. IL-6, TNF-α). Reakcje na stres oksydacyjny również się różnią, ponieważ kobiety mogą polegać na różnych mechanizmach obrony antyoksydacyjnej.

Skład włókien mięśniowych i metabolizm dodatkowo przyczyniają się do specyficznych dla płci wzorców zmęczenia i powrotu do zdrowia. Na przykład, kinaza kreatynowa (CK) ma tendencję do mniejszego wzrostu u kobiet niż u mężczyzn.

Wreszcie, stosunek testosteronu do kortyzolu, szeroko stosowany w monitorowaniu, nie jest bezpośrednio porównywalny między płciami. Obie płcie wykazują ostry wzrost testosteronu po wysiłku, ale wzrost ten jest znacznie większy u mężczyzn. Wymaga to wartości referencyjnych specyficznych dla płci i starannej interpretacji.

Podsumowując, protokoły monitorowania oparte na danych dotyczących mężczyzn mogą nie zostać przeniesione na sportowców płci żeńskiej. Dostosowanie zakresów referencyjnych i uwzględnienie cykli hormonalnych są niezbędne do poprawy monitorowania zmęczenia u kobiet.

Pytania i przemyślenia

Kluczowe pytanie dotyczy praktyczności biomarkerów do monitorowania zmęczenia sportowców w sporcie i warunkach klinicznych. Pobieranie próbek śliny oferuje wygodną, nieinwazyjną opcję oceny w terenie i może być wykorzystywane do pomiaru kortyzolu, testosteronu i markerów immunologicznych, takich jak s-IgA. Wyniki mogą być jednak zaburzone przez zmiany w jamie ustnej, choroby lub wahania dobowe. Z kolei biomarkery uszkodzenia mięśni (np. CK, LDH) i stanu zapalnego (np. CRP, cytokiny, TNF-α), a także markery stresu oksydacyjnego, zazwyczaj wymagają próbek krwi lub moczu i bardziej zaawansowanych metod laboratoryjnych, co ogranicza ich wykonalność w sezonie zawodniczym.

Kolejnym wyzwaniem jest interpretacja. Niektóre biomarkery, w szczególności CK, wykazują dużą zmienność międzyosobniczą, co utrudnia zdefiniowanie uniwersalnych wartości odcięcia. Pomiary wyjściowe (przedsezonowe) są zatem niezbędne do prowadzenia znaczących działań następczych.

Biomarkery mogą zapewnić wgląd w zespół przetrenowania (OTS), ale obecne dowody wskazują, że żaden pojedynczy biomarker lub marker hormonalny nie może potwierdzić jego diagnozy. Zgodnie z konsensusem z 2013 r., OTS najlepiej zdefiniować jako specyficzny dla sportu i uporczywy spadek wydajności, któremu towarzyszą zaburzenia nastroju, które nie ustępują pomimo tygodni lub miesięcy powrotu do zdrowia. Co ważne, OTS pozostaje diagnozą z wykluczenia, ponieważ żaden test laboratoryjny nie może jej ostatecznie wykluczyć.

Kolejnym ograniczeniem jest brak danych dotyczących OTS specyficznych dla kobiet. Sportowcy płci żeńskiej są szczególnie narażeni na złamania stresowe i względny niedobór energii w sporcie (RED-S). Triada kobiet-sportowców, zdefiniowana w stanowisku ACSM - (a) niska dostępność energii (z zaburzeniami odżywiania lub bez), (b) zaburzenia miesiączkowania i (c) niska gęstość mineralna kości - może pokrywać się z OTS, ale wymaga odrębnej uwagi klinicznej. Czynniki hormonalne, takie jak IGF-1, mogą odgrywać rolę w zdrowiu kości, podczas gdy niedobory witaminy D i żelaza, szczególnie u sportowców wytrzymałościowych, zwiększają ryzyko. Niniejszy przegląd podkreśla, że utrata żelaza związana z cyklem miesiączkowym może dodatkowo przyczyniać się do zmęczenia i pogorszenia wydolności. 

Najnowsze dowody sugerują również, że cykl menstruacyjny może wpływać na wydolność fizyczną, chociaż wyniki badań pozostają niejednoznaczne w odniesieniu do zakresu, w jakim różne fazy wpływają na zdolności fizyczne.

Porozmawiaj ze mną

Badanie to było zgodne z wytycznymi PRISMA, co jest dobrym wyborem, ponieważ zapewnia przejrzystość, powtarzalność i minimalizuje błąd selekcji. Korzystanie z wielu baz danych dotyczących sportu (PubMed, Scopus, SportDiscus, Web of Science) również zmniejsza ryzyko pominięcia kluczowej literatury. 

Kryteria włączenia były jasno określone i dotyczyły wyłącznie elitarnych lub profesjonalnych sportowców płci męskiej i wymagały danych podłużnych zebranych podczas meczów lub sesji treningowych. Zwiększa to trafność ekologiczną, ponieważ wyniki odzwierciedlają rzeczywiste wymagania związane z rywalizacją. Zakres jest jednak dość wąski: poprzez wykluczenie kobiet, sportowców amatorów i badań laboratoryjnych, przegląd przedkłada specyfikę nad zakres. W wyniku tego wnioski nie mogą być uogólnione na sportowców płci żeńskiej lub populacje sportowców innych niż elitarne. Co więcej, przegląd obejmował różne sporty, z których każdy charakteryzuje się różnymi obciążeniami wewnętrznymi, które naturalnie prowadzą do różnych adaptacji. Aby osiągnąć większą dokładność, różnice te powinny zostać uwzględnione i zbadane poprzez analizy podgrup.

Kolejną mocną stroną jest szczegółowy wymóg biomarkerów do monitorowania zmęczenia sportowców metody pozyskiwania, w tym rodzaj próbki, czas i techniki analityczne. Pomaga to w standaryzacji porównań między badaniami. Mimo to zmienność pozostaje: odpowiedzi biomarkerów są wysoce zależne od czasu, a metody pobierania próbek (np. ślina vs. krew, pobieranie próbek rano vs. wieczorem) różnią się znacznie w zależności od badania. Ta niejednorodność zmniejsza porównywalność wyników i może zacierać trendy biomarkerów. Ponadto autorzy wskazują, że czas pozyskiwania danych różnił się znacznie w poszczególnych badaniach. Na przykład, poziomy kinazy kreatynowej (CK) mierzono o różnych porach dnia. Chociaż analizy te mogły zostać dostosowane w celu uwzględnienia wahań dobowych, autorzy twierdzą, że stały wzrost CK obserwowany 24 do 48 godzin po treningu prawdopodobnie łagodzi wpływ takich rozbieżności czasowych.

Wreszcie, przegląd opierał się na jednym głównym badaczu do wyszukiwania i ekstrakcji, z arbitrażem tylko wtedy, gdy pojawiły się nieporozumienia. Wprowadza to potencjalną stronniczość: nawet niezamierzone preferencje podczas badań przesiewowych mogą mieć wpływ na włączenie do badania. Podwójny niezależny przegląd zwiększyłby wiarygodność.

Przesłania na przyszłość

Monitorowanie hormonalne (testosteron i kortyzol):

• Wskaźnik Stosunek T/C jest bardziej wiarygodny niż sam hormon do oceny stresu treningowego i zmęczenia.
• Reakcje hormonalne różnią się w zależności od płeć, pozycja na boisku, czas gry i dyscyplina sportowa → interpretacja musi być zindywidualizowana.
• Pobieranie próbek śliny ułatwia monitorowanie w terenie, ale należy pamiętać o zmienności dobowej.

Markery Uszkodzenia Mięśni (CK, LDH):

• CK osiąga szczyt 24-72h po wysiłku i jest przydatny do monitorowania ostrego obciążenia i powrotu do zdrowia.
• Wysokie przedsezonowe lub przeciążone harmonogramy = ↑ CK/LDH → wskazuje na potrzebę dostosowania strategii powrotu do zdrowia.
• Zawsze porównuj do indywidualnych wartości bazowych (duże wahania z dnia na dzień).

Markery immunologiczne (s-IgA):

• ↓ s-IgA = ↑ ryzyko chorób układu oddechowego (szczególnie przy intensywności treningu/zawodów).
• Śledzenie trendy w czasie zamiast pojedynczych wartości, aby kierować powrotem do zdrowia i zapobiegać chorobom.
• Pomiary śliny są praktyczne i mogą służyć jako wczesny sygnał ostrzegawczy.

Zapalne i oksydacyjne markery stresu (CRP, cytokiny, ROS):

• Podwyższony podczas zatłoczonych okresów meczowych → wskazuje na nierozwiązane zmęczenie i ↑ ryzyko urazu.
• Uporczywy stan zapalny i stres oksydacyjny upośledzają powrót do zdrowia i regenerację mięśni.
• Regularne monitorowanie może pomóc w zmniejszeniu obciążenia i planowaniu powrotu do zdrowia.

Uwagi dotyczące płci:

• Sportowcy płci żeńskiej wykazują różne reakcje w biomarkerów monitorujących zmęczenie sportowców ze względu na czynniki takie jak cykl menstruacyjny, wpływ estrogenów i skład włókien mięśniowych.
• CK wzrasta mniej u kobiet, a stosunek T/C nie może być interpretowany tak samo jak u mężczyzn.
• Protokoły monitorowania muszą zawierać zakresy referencyjne specyficzne dla płci i śledzenie cyklu menstruacyjnego.

To ogólnodostępne opracowanie zawiera wyczerpujący przegląd aktualnych badań nad biomarkerów do monitorowania zmęczenia sportowców i ich zastosowania w sporcie.

Wzmocnij swoje strategie powrotu do zdrowia, aby osiągnąć szczytową wydajność dzięki temu kursowi od Physiotutors.

Opierając się na tym fundamencie, autor oferuje szczegółową eksplorację w tym podcaście zaawansowanych technik powrotu do zdrowia dla sportowców.

Odniesienie

Soler-López, A., Moreno-Villanueva, A., Gómez-Carmona, C. D., & Pino-Ortega, J. (2024). Rola biomarkerów w monitorowaniu przewlekłego zmęczenia wśród profesjonalnych sportowców zespołowych: Przegląd systematyczny. Sensors, 24(21), 6862.