Εξηγήσεις για τον σωματικό και σπλαχνικό πόνο | Νευροφυσιολογία του πόνου

Αν θέλουμε να ορίσουμε τι είναι ο αναφερόμενος πόνος, ίσως είναι ευκολότερο να ορίσουμε πρώτα τι δεν είναι. Στην περίπτωση της τοπικού πόνουο τόπος του νοσητικού ερεθίσματος είναι επίσης ο τόπος όπου γίνεται αισθητός ο πόνος. Η πίεση ή το φορτίο σε αυτό το τοπικό σημείο έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της έντασης του πόνου. Ο αναφερόμενος πόνος διαφέρει επίσης από τον νευροπαθητικό πόνο, στον οποίο ο πόνος γίνεται αισθητός στην κατανομή του νεύρου.

Στην περίπτωση του αναφερόμενου πόνου, ο πόνος γίνεται αντιληπτός σε μια περιοχή διαφορετική από το σημείο του επώδυνου ερεθίσματος. Έτσι, η πίεση ή η επιβάρυνση στο σημείο όπου γίνεται αισθητός ο πόνος συνήθως δεν οδηγεί σε αύξηση της έντασης του πόνου. Ωστόσο, η πίεση ή η επιβάρυνση στο σημείο των ευαισθητοποιημένων νοσηροποιητών έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της έντασης του πόνου και της αναφερόμενης περιοχής.

Πώς μπορεί λοιπόν να εξηγηθεί αυτό το φαινόμενο; Η κορυφαία θεωρία πίσω από τον αναφερόμενο πόνο ονομάζεται θεωρία προβολής σύγκλισης, την οποία θα εξηγήσουμε σε μια απλοποιημένη εκδοχή:

Η θεωρία αναφέρει ότι ο πόνος δεν γίνεται αισθητός ή γίνεται ελάχιστα αισθητός στην περιοχή της πραγματικής νοσηρότητας λόγω της χαμηλής πυκνότητας της νοσηρής προσαγωγού νεύρωσης. Αυτοί είναι συνήθως βαθιοί, αξονικοί ή εγγύς ιστοί, όπως σύνδεσμοι, αρθρικές κάψες, τένοντες, μυϊκές περιτονίες και μυϊκός ιστός, για παράδειγμα, στο κάτω μέρος της πλάτης ή στο ισχίο. Αντίθετα, ο πόνος προβάλλεται σε μια πιο απομακρυσμένη περιοχή με υψηλή πυκνότητα νοσηρής προσαγωγού νεύρωσης, η οποία συγκλίνει στον ίδιο νευρώνα δεύτερης τάξης στο ραχιαίο κέρας με τον ιστό της πραγματικής νοσηρότητας. Η νοσηρή εισροή μεταφέρεται στη συνέχεια στον σωματοαισθητικό φλοιό μέσω των σπειροθαλαμικών οδών και του θαλάμου. Ο σωματοαισθητικός φλοιός έρχεται τότε αντιμέτωπος με το καθήκον να εντοπίσει την προέλευση της νοσηρής εισόδου. Στη συνέχεια, κάνει ένα σφάλμα προβολής και αποφασίζει να προβάλει τον πόνο στον πιο απομακρυσμένο ιστό με την υψηλότερη πυκνότητα νοσηρής προσαγωγικής νεύρωσης που αντιπροσωπεύεται σε μεγαλύτερο βαθμό στον σωματοαισθητικό φλοιό. 

Στην περίπτωση του σωματικού αναφερόμενου πόνου, η νοσηρή εισροή από τον αξονικό ή εγγύς σωματικό ιστό - για παράδειγμα τη δεξιά άρθρωση του L5/S1 - προβάλλεται ως πόνος σε έναν διαφορετικό πιο απομακρυσμένο σωματικό ιστό, όπως ο δεξιός γλουτός και το πίσω μέρος του μηρού. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι και οι δύο ιστοί μοιράζονται την ίδια τμηματική προσαγωγική νεύρωση και ο σωματοαισθητικός φλοιός προβάλλει τον πόνο στην περιοχή με τις πυκνότερες νοσηρές προσαγωγικές πληροφορίες.

Στην περίπτωση του σπλαχνικού αναφερόμενου πόνου, η νοσηρή εισροή από τις σπλαχνικές δομές, δηλαδή τα εσωτερικά όργανα του σώματος, προβάλλεται ως πόνος σε πιο απομακρυσμένες σωματικές δομές που μοιράζονται την ίδια τμηματική νεύρωση και που είναι πιο πυκνά νευρωμένες. Με αυτόν τον τρόπο, ο σπλαχνικός αναφερόμενος πόνος μπορεί να μεταμφιεστεί σε πόνο από μυοσκελετικές δομές. Ο σπλαχνικός πόνος συνδέεται συχνά με έντονα αυτόνομα φαινόμενα, συμπεριλαμβανομένων της ωχρότητας, της έντονης εφίδρωσης, της ναυτίας, των γαστρεντερικών διαταραχών και των αλλαγών της θερμοκρασίας του σώματος, της αρτηριακής πίεσης και του καρδιακού ρυθμού.

Στην παρακάτω εικόνα μπορείτε να βρείτε μια επισκόπηση των προτύπων αναφερόμενου πόνου για διάφορα όργανα:

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι ο αναφερόμενος πόνος δεν ακολουθεί δερματοσωματική κατανομή, αλλά γίνεται αισθητός εντός του ίδιου σκληροτόμου. Ωστόσο, οι χάρτες των σκληροτόμων δεν είναι συνεπείς και διαφέρουν μεταξύ διαφορετικών μελετών και ατόμων. Επομένως, τα μοτίβα του αναφερόμενου πόνου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να κρίνουμε, όχι την ανατομική πηγή ή την αιτία του πόνου, αλλά τουλάχιστον την κατά προσέγγιση τμηματική θέση. (Εμφάνιση επισκόπησης από διαφορετικές μελέτες, εάν είναι δυνατόν).Σε κάθε περίπτωση, αναφέρεται πάντα από την εγγύς προς την άπω κατεύθυνση.

Τέλος, ο αναφερόμενος πόνος περιγράφεται συνήθως ως βαθύς, επώδυνος πόνος, μερικές φορές σαν μια επεκτεινόμενη πίεση σε ευρείες περιοχές που είναι δύσκολο να εντοπιστούν. Σε αντίθεση με τον ραχιαίο πόνο, σπάνια αναφέρεται σε περιοχές που βρίσκονται πιο μακριά από το γόνατο ή τον αγκώνα. Ο βαθύς πόνος οφείλεται στη διέγερση των μη μυελινωδών ινών τύπου IV ή C, οι οποίες ενημερώνουν το κεντρικό νευρικό σύστημα για το μέγεθος της βλάβης και συχνά ονομάζεται δευτερογενής υπεραλγησία. Συγκριτικά, η διέγερση των γρήγορων μυελινωδών ινών τύπου ΙΙΙ ή των ινών άλφα δέλτα που πυροδοτούνται σε περίπτωση πιθανής ιστικής βλάβης, συνήθως οδηγεί σε οξύ, καλά εντοπισμένο πόνο, που ονομάζεται πρωτογενής υπεραλγησία.

Ανατρέξτε στα άρθρα της παρακάτω περιγραφής για να μελετήσετε το φαινόμενο του αναφερόμενου πόνου με περισσότερες λεπτομέρειες! Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για την παραπομπή του σπλαχνικού πόνου σε διάφορες περιοχές της σπονδυλικής στήλης, τότε ανατρέξτε σε μία από τις παρακάτω αναρτήσεις:

• Αυχενικός αναφερόμενος πόνος
• Θωρακικός παραπεμπόμενος πόνος
• Οσφυϊκός πόνος

Αναφορές:

Bogduk, N. (2009). Σχετικά με τους ορισμούς και τη φυσιολογία του οσφυαλγίας, του αναφερόμενου πόνου και του ριζιτικού πόνου. Pain, 147(1), 17-19.

Vernon, H. (2012). Τι είναι διαφορετικό στον πόνο στη σπονδυλική στήλη;. Chiropractic & Manual Therapies, 20(1), 1-21.

Bogduk, N. (2009). Σχετικά με τους ορισμούς και τη φυσιολογία του οσφυαλγίας, του αναφερόμενου πόνου και του ριζιτικού πόνου. Pain, 147(1), 17-19.

Vernon, H. (2012). Τι είναι διαφορετικό στον πόνο στη σπονδυλική στήλη;. Chiropractic & Manual Therapies, 20(1), 1-21.