Εισαγωγή

Καθώς οι μέλλουσες μητέρες αντιμετωπίζουν διάφορα εμπόδια κατά τη διάρκεια του τοκετού, η ένταση της δυσφορίας που συνδέεται με τις συσπάσεις του τοκετού είναι σίγουρα ένα από τα πιο δύσκολα. Η σοβαρότητα των ενοχλήσεων τείνει να αυξάνεται όσο προχωρά ο τοκετός, προκαλώντας κόπωση και άγχος στη μητέρα και αυτό μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα των συσπάσεων της μήτρας. Για τον έλεγχο του πόνου κατά τη διάρκεια του τοκετού, ο ΠΟΥ συνιστά τη χρήση μη φαρμακευτικών μεθόδων. Μία από αυτές τις επιλογές είναι η χρήση μιας ελβετικής μπάλας για να βοηθήσει στο άνοιγμα της λεκάνης. Οι ενεργητικές κινήσεις της λεκάνης σε μια ελβετική μπάλα μπορεί να βοηθήσουν τις γυναίκες που γεννούν επιταχύνοντας την εξέλιξη του τοκετού. Η πύελος προσαρμόζεται συνεχώς κατά τη διάρκεια του τοκετού ως αποτέλεσμα της στάσης και της καθόδου του εμβρύου. Οι ενεργητικές κινήσεις της πυέλου, όπως η αντεστροφή, η οπισθοστροφή, η καρυοποίηση και η αντι-καρυοποίηση, μπορούν να βοηθήσουν στη διεύρυνση της άνω και κάτω διαμέτρου της πυέλου και στο άνοιγμα της πυέλου κατά την έναρξη του τοκετού μέχρι το έμβρυο να φτάσει στο περίνεο. Αυτές οι ασκήσεις και οι εμβιομηχανικές αλλαγές είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη ενός γρήγορου και άνετου τοκετού. Ως αποτέλεσμα, οι δυναμικές κινήσεις της λεκάνης σε μια ελβετική μπάλα έχουν τη δυνατότητα να βοηθήσουν τον τοκετό και να βελτιώσουν την υγεία της μητέρας και του νεογέννητου. Ως εκ τούτου, η παρούσα μελέτη θέλησε να διερευνήσει τις ενεργητικές κινήσεις της λεκάνης κατά τη διάρκεια του τοκετού, χρησιμοποιώντας μια ελβετική μπάλα, και τη χρησιμότητά τους στις μητρικές και νεογνικές εκβάσεις.

Μέθοδοι

Αυτή η πραγματιστική RCT συμπεριέλαβε έγκυες γυναίκες που βρίσκονταν στην ενεργό φάση του τοκετού πρώτου σταδίου, πράγμα που σημαίνει ότι είχαν αρχίσει να γεννούν. Οι γυναίκες έπρεπε επίσης να έχουν μια χαμηλού κινδύνου, τελειόμηνη εγκυμοσύνη, πράγμα που σήμαινε ότι δεν υπήρχαν σοβαρά ιατρικά προβλήματα ή πρόωρος τοκετός. Επιπλέον, η μελέτη περιλάμβανε μόνο γυναίκες που κυοφορούσαν ένα μόνο έμβρυο σε κεφαλική παρουσίαση, που σημαίνει ότι το κεφάλι του μωρού βγαίνει πρώτο κατά τη γέννηση.

Οι γυναίκες που συμπεριλήφθηκαν κατανεμήθηκαν τυχαία στην ομάδα παρέμβασης ή στην ομάδα ελέγχου. Η ομάδα παρέμβασης χρησιμοποίησε την ελβετική μπάλα και ενθαρρύνθηκε να τη χρησιμοποιήσει όσο το δυνατόν περισσότερο ακολουθώντας ένα πρωτόκολλο. Οι συμμετέχοντες στην ομάδα ελέγχου έλαβαν συνήθη φροντίδα. Μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιήσουν την ελβετική μπάλα, αλλά δεν τους δόθηκαν οδηγίες να κάνουν συγκεκριμένες ασκήσεις ούτε ενθαρρύνθηκαν να το κάνουν.

Οι ενεργητικές κινήσεις της πυέλου κατά τη διάρκεια του τοκετού γίνονταν με τη χρήση μιας ελβετικής μπάλας. Η παρέμβαση σε αυτή τη μελέτη περιλαμβάνει τη χρήση της μπάλας για ασκήσεις εμβιομηχανικής της λεκάνης. Οι έγκυες γυναίκες της πειραματικής ομάδας ενθαρρύνθηκαν να κάνουν αυτές τις ασκήσεις με την ελβετική μπάλα προσαρμοσμένες και βασισμένες στην εξέταση της εξέλιξης της κάθε γυναίκας κατά την κατάσταση του τοκετού, ανεξάρτητα από τη διαστολή του τραχήλου της μήτρας.

Οι ασκήσεις προσαρμόζονταν στη θέση του μωρού στα επίπεδα του γεννητικού σωλήνα.

Το κεφάλι του μωρού φτάνει στην είσοδο της πυέλου

Σταθμός εμβρύου

Όταν το κεφάλι του μωρού βρισκόταν στην είσοδο της λεκάνης, εκτελούνταν οι ακόλουθες ασκήσεις:

• Οι γυναίκες κάθισαν στη μπάλα στο ισχίο τους και έγειραν προς τα εμπρός με τους γοφούς τους λυγισμένους σε γωνία άνω των 90°. Σε αυτή τη θέση ενθαρρύνονταν να κάνουν τις ακόλουθες ασκήσεις, όλες με τους γοφούς σε απαγωγή και εξωτερική περιστροφή:
• αναστροφή,
• ενεργή κλίση της πυέλου,
• και κυκλικές περιστροφές του ισχίου (ξεκινώντας από ουδέτερη λεκάνη και εκτελώντας οπισθοστροφή της λεκάνης)

Οι ασκήσεις αυτές ενθαρρύνουν το άνοιγμα των ιερολαγόνιων αρθρώσεων, αυξάνοντας το άνοιγμα του πυελικού κόλπου, διευκολύνοντας την κίνηση του ιερού οστού κατά την αντίθετη φορά και ενθαρρύνοντας την πρόοδο του εμβρύου προς τα κάτω.

Θέση εμβρύου

Εάν το έμβρυο βρισκόταν στην οπίσθια δεξιά ή αριστερή ινιακή θέση ή στην εγκάρσια δεξιά ή αριστερή ινιακή θέση (βλέπε παρακάτω εικόνα), οι ακόλουθες θέσεις κρατούνταν για να εξουδετερωθεί η βαρύτητα:

• Στα τέσσερα, ακουμπώντας ή στηριζόμενοι στην ελβετική μπάλα με τα πόδια ασύμμετρα ανοιχτά
• Ισχία σε απαγωγή και εξωτερική περιστροφή

Οι ασκήσεις αυτές βοηθούν την περιστροφή του εμβρύου, ενθαρρύνουν το άνοιγμα των ιερολαγόνιων αρθρώσεων και αυξάνουν το άνοιγμα της πυελικής εισόδου, διευκολύνοντας την κίνηση του ιερού οστού κατά την αντίθετη μετατόπιση.

Αυχενική διαστολή/διαστολή του τραχήλου της μήτρας

Οι ασκήσεις που έγιναν για την προώθηση της εκφύλισης του τραχήλου της μήτρας (βλ. παρακάτω εικόνα) περιλάμβαναν:

• Αναδρομές
• Κυκλικές περιστροφές του ισχίου με ενεργές κινήσεις 180° προς την κατεύθυνση της οπισθοστροφής της λεκάνης
• Για την προώθηση της διαστολής του δεξιού και του αριστερού τραχήλου της μήτρας, ενθαρρύνθηκαν οι κινήσεις του ισχίου από πλευρά προς πλευρά με τους γοφούς σε απαγωγή και εξωτερική περιστροφή.

Πρώιμη ώθηση για ώθηση

Σε περίπτωση που η γυναίκα που γεννούσε είχε μια πρώιμη ώθηση για σπρώξιμο - δηλαδή την ώθηση να σπρώξει προς τα κάτω όταν το μωρό βρισκόταν ακόμα σε υψηλότερο σημείο και πριν φτάσει στα 8-10 εκατοστά διαστολής - την ενθάρρυναν να κάνει τις ακόλουθες ασκήσεις για να εξουδετερώσει τη βαρύτητα:

• στα τέσσερα, ακουμπώντας στην μπάλα, με τους γοφούς σε απαγωγή και εξωτερική περιστροφή.

Η θέση αυτή μειώνει την πίεση του βάρους του εμβρύου, μειώνοντας την ανάγκη για πρόωρη ώθηση.

Το κεφάλι του μωρού φτάνει στην έξοδο της λεκάνης

Σταθμός εμβρύου

Οι γυναίκες κάθισαν στη μπάλα, στο ισχίο τους, γέρνοντας προς τα εμπρός και με γωνία ισχίων-γονατίων > 90°.

Ενθαρρύνθηκαν να παίξουν:

• Ασκήσεις αντεπιστροφής,
• Κλίση και
• Κυκλικές περιστροφές ισχίων (ξεκινώντας από την ουδέτερη πύελο και εκτελώντας πυελική αντεστροφή) με τα ισχία σε απαγωγή και εσωτερική περιστροφή.

Αυτές οι ασκήσεις ενθαρρύνουν το έμβρυο να κατέβει και το ισχίο να ανοίξει στην κίνηση της θωράκισης του ιερού οστού.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η κίνηση της ήπιας αναπήδησης της μπάλας δεν συμπεριλήφθηκε στην παρέμβαση. Οι ερευνητές υπέθεσαν ότι η εκτέλεση αυτής της άσκησης θα επιβάρυνε περισσότερο τους μαλακούς ιστούς στην περιοχή της λεκάνης, συμβάλλοντας ενδεχομένως στο πρήξιμο. Αυτό συμβαίνει επειδή το κεφάλι του μωρού διασχίζει ήδη τους μύες του πυελικού εδάφους.

Θέση εμβρύου

Εάν το έμβρυο βρισκόταν στην οπίσθια δεξιά ή αριστερή ινιακή θέση ή στην εγκάρσια δεξιά ή αριστερή ινιακή θέση (βλέπε παρακάτω εικόνα), οι ακόλουθες θέσεις κρατούνταν για να εξουδετερωθεί η βαρύτητα:

• Στα τέσσερα, ακουμπώντας στην μπάλα ή/και στηριζόμενοι στην μπάλα σε όρθια θέση, με κλίση προς τα εμπρός από τον κορμό, με τα κάτω άκρα ασύμμετρα ανοιχτά.
• Οι γοφοί σε απαγωγή και εξωτερική περιστροφή. Οι ασκήσεις αυτές βοηθούν το έμβρυο να περιστραφεί και τις ισχιακές αρθρώσεις να ανοίξουν, διευκολύνοντας την κίνηση της ιεράς καρύδας και αυξάνοντας τη διάμετρο της λεκάνης.

Αυχενική διαστολή/διαστολή του τραχήλου της μήτρας

Για την ενίσχυση της εκφύλισης στον πρόσθιο και οπίσθιο τράχηλο, συνιστώνται οι ακόλουθες κινήσεις:

• Αντιστροφή
• Κυκλική περιστροφή του ισχίου (ξεκινώντας με ουδέτερη λεκάνη)

Για την ενίσχυση της εξάλειψης στον δεξιό και τον αριστερό τράχηλο, συνιστώνται οι ακόλουθες κινήσεις:

• Κινήσεις του ισχίου από την πλευρά προς την πλευρά με τα ισχία σε απαγωγή και εσωτερική περιστροφή

Η ομάδα ελέγχου έλαβε μόνο τη συνήθη φροντίδα, η οποία περιελάμβανε την παρακολούθηση των σημείων και των συμπτωμάτων της εξέλιξης του τοκετού και την παροχή μη φαρμακευτικής διαχείρισης του πόνου. Οι γυναίκες αυτές είχαν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν την ελβετική μπάλα, αλλά δεν έλαβαν ειδικές οδηγίες. Επιπλέον, ήταν επίσης σε θέση να στέκονται όρθιοι, να περπατούν και να κάνουν ζεστό ντους.

Και στις δύο ομάδες προσπαθήθηκε να διατηρηθεί το περιβάλλον όσο το δυνατόν πιο φυσικό, εξ ου και η επιλογή μιας πραγματιστικής δοκιμής. Σε καμία περίπτωση δεν υποχρεώθηκε κάποιος στην ομάδα παρέμβασης να κάνει μια συγκεκριμένη άσκηση, ούτε απαγορεύτηκε σε κάποιον στην ομάδα ελέγχου να κάνει κάποιες κινήσεις στην ελβετική μπάλα.

Τα μέτρα που προέκυψαν ήταν:

• Η διάρκεια του πρώτου σταδίου του τοκετού, ξεκινώντας από την εισαγωγή στο νοσοκομείο και έχοντας τουλάχιστον 5 εκατοστά διαστολής μέχρι την επίτευξη 10 εκατοστών διαστολής. Αυτό ήταν το πρωταρχικό αποτέλεσμα
• Η ένταση του πόνου, VAS 0-10, μετρήθηκε πριν από την παρέμβαση και στα 30, 60 και 90 λεπτά.
• Ικανοποίηση της μητέρας, 0-10 με το 0 να αντικατοπτρίζει τον χειρότερο βαθμό ικανοποίησης
• Ερωτηματολόγιο 15 σημείων "Μητρική αντίληψη της κόπωσης κατά τον τοκετό", όπου οι βαθμολογίες 15-50 χαρακτηρίζονται ως χαμηλή κόπωση και 51-75 μονάδες ως υψηλή κόπωση. Το MCID είναι 7 μονάδες.
• Το άγχος της μητέρας μετρήθηκε με τη χρήση του 18-item State-Trait Anxiety Inventory- με βαθμολογίες που κυμαίνονται από 18-72 και υψηλότερες βαθμολογίες που αντιπροσωπεύουν περισσότερο άγχος. Το MCID είναι 5 μονάδες.
• Καταγράφηκε η βαθμολογία Apgar του 5ου λεπτού, η οποία περιγράφει την κατάσταση του νεογνού.

Αποτελέσματα

Συμπεριλήφθηκαν διακόσιες γυναίκες και κατανεμήθηκαν τυχαία στις ομάδες παρέμβασης ή ελέγχου. Κατά την έναρξη της μελέτης, οι γυναίκες είχαν παρόμοια χαρακτηριστικά.

Κατά την εξέταση του πρωτογενούς αποτελέσματος, το πρώτο στάδιο του τοκετού είχε διάρκεια 392 λεπτά στην ομάδα παρέμβασης και 571 λεπτά στην ομάδα ελέγχου. Αυτό σημαίνει ότι η διάρκεια στην ομάδα παρέμβασης μειώθηκε κατά 179 λεπτά.

Λαμβάνοντας υπόψη τα δευτερεύοντα αποτελέσματα:

• Η πειραματική παρέμβαση συντόμευσε το δεύτερο στάδιο του τοκετού κατά 19 λεπτά (95% CI 13 έως 25).
• Η πειραματική παρέμβαση μείωσε την ένταση του πόνου κατά 2,7 μονάδες (95% CI 2,3 έως 3,0) μετά από 30 λεπτά, 2,1 μονάδες (95% CI 1,8 έως 2,4) στα 60 λεπτά και 2,0 μονάδες (95% CI 1,6 έως 2,3) στα 90 λεπτά.

• Η πειραματική παρέμβαση μείωσε την κόπωση της μητέρας κατά 18 μονάδες (95% CI: 16 έως 21) σε κλίμακα από 15 έως 75. Αυτό το μέσο αποτέλεσμα και το διάστημα εμπιστοσύνης 95% ξεπέρασε το μικρότερο αξιόλογο αποτέλεσμα των 7 μονάδων. Η πειραματική παρέμβαση μείωσε το μητρικό άγχος κατά 9 μονάδες (95% CI: 8 έως 11) σε κλίμακα από 18 έως 72 (πίνακας 4). Αυτό το μέσο αποτέλεσμα και το διάστημα εμπιστοσύνης 95% ξεπέρασε το μικρότερο αξιόλογο αποτέλεσμα των 5 μονάδων.
• Η πειραματική παρέμβαση μείωσε την πιθανότητα καισαρικής τομής κατά 14% (ARR 0,14, 95% διάστημα εμπιστοσύνης 0,03 έως 0,25- NNT 7, 95% διάστημα εμπιστοσύνης 4 έως 32).

• Οι δύο ομάδες ήταν πανομοιότυπες όσον αφορά την αναγκαιότητα του τοκετού με εργαλεία, την επισιοτομή, τη χρήση επισκληριδίου αναλγησίας και το οίδημα του τραχήλου της μήτρας. Ο αριθμός των ραμμάτων που χρησιμοποιήθηκαν σε κάθε ομάδα ήταν συγκρίσιμος. Η προβλεπόμενη επίδραση της χρήσης ωκυτοκίνης ήταν αβέβαιη.
• Η πειραματική ομάδα είχε τις ίδιες ή χαμηλότερες πιθανότητες για σχισίματα του περινέου και την ανάγκη για ράμματα σε σχέση με την ομάδα ελέγχου. Ωστόσο, η ερευνητική ομάδα είχε 11% μειωμένη επίπτωση οίδημα αιδοίου (ARR 0,11, 95% CI 0,03 έως 0,19- NNT 99, 95% CI 5 έως 31).
• Όσον αφορά την ικανοποίηση των γυναικών και των ατόμων υποστήριξης, και οι δύο ομάδες σημείωσαν αρκετά παρόμοιες βαθμολογίες. Η ικανοποίηση της ομάδας παρέμβασης ήταν 9,7 στα 10 (SD 0,6).
• Οι δύο ομάδες ήταν παρόμοιες όσον αφορά τα νεογνικά τελικά σημεία

Ερωτήσεις και σκέψεις

Δύο ανασκοπήσεις του Cochrane από τους Lawrence et al., 2013 και Gupta et al., 2017 κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η χρήση θέσεων της επιλογής της μητέρας θα μπορούσε να επιταχύνει τη διάρκεια του τοκετού κατά περισσότερο από 1 ώρα. Αυτό επιβεβαιώθηκε από την παρούσα μελέτη και η μείωση της διάρκειας στη συγκεκριμένη μελέτη υπερέβη ακόμη και αυτό. Στη μελέτη Cochrane, επιτρεπόταν η ελευθερία κινήσεων και ενθαρρύνθηκε το περπάτημα. Σε αυτή τη δοκιμή, το πρώτο ήταν αληθινό, αλλά οι γυναίκες ενθαρρύνθηκαν επίσης να κάνουν συγκεκριμένες ασκήσεις προσαρμοσμένες στο στάδιο του τοκετού στο οποίο βρίσκονταν και σύμφωνα με τη θέση του μωρού.

Οι γυναίκες που είχαν προγραμματιστεί για προγραμματισμένη καισαρική τομή ή λάμβαναν επισκληρίδιο αναλγησία ή ωκυτοκίνη αποκλείστηκαν. Σε περίπτωση δυσκολίας παραμονής σε όρθια θέση ή εμβρυϊκής θνησιμότητας, οι γυναίκες αποκλείστηκαν επίσης από αυτή την RCT.

Ο προτεινόμενος μηχανισμός δράσης πίσω από τον ταχύτερο τοκετό βρίσκεται, σύμφωνα με τους συγγραφείς, στις κινήσεις που βοηθούν το ιερό οστό να ανοίξει τη λεκάνη και να διευρύνει τη διάμετρο της λεκάνης έτσι ώστε το μωρό να μπορεί να κατεβαίνει και να περιστρέφεται πιο εύκολα. Με τα ισχία σε εξωτερική περιστροφή, εικάζεται ότι τα νευροινίδια στις ιερολαγόνιες αρθρώσεις χαλαρώνουν, με αποτέλεσμα την ανακούφιση από τον πόνο. Ωστόσο, η πηγή που αναφέρεται ήταν μια RCT που εξέταζε την επίδραση της θερμικής θεραπείας ιερού-περινέου στον πόνο και αυτή η μελέτη δεν ανέφερε τίποτα σχετικά με τον προτεινόμενο μηχανισμό δράσης.

Καθώς αυτή ήταν μια πραγματιστική δοκιμή, οι γυναίκες ενθαρρύνθηκαν να κάνουν τις ασκήσεις στην ελβετική μπάλα, αλλά δεν αναγκάστηκαν να το κάνουν. Δυστυχώς, δεν έχουμε ιδέα πόσες γυναίκες υιοθέτησαν άλλες στρατηγικές/συμπεριφορές από αυτές που καθορίζονται στην ομάδα παρέμβασης και από τι αποτελούνταν.

Μίλα μου για σπασίκλες

Οι μεταβολές στις δευτερεύουσες εκβάσεις (κόπωση και άγχος) υπερέβησαν το MCID και, ως εκ τούτου, είναι κλινικά σημαντικές. Το ίδιο ίσχυε και για τα αποτελέσματα του πόνου, τα οποία ήταν 2,7 έως 2 μονάδες χαμηλότερα από ό,τι στην ομάδα ελέγχου την ίδια στιγμή. Το γεγονός ότι κάποιος με εμπειρία συνόδευε τις γυναίκες κατά τη διάρκεια των στρεσογόνων και επώδυνων στιγμών θα είχε πιθανότατα θετικά αποτελέσματα σε αυτά τα δύο αποτελέσματα.

Η ικανοποίηση αξιολογήθηκε κατά τις 24 ώρες μετά τον τοκετό. Είναι πολύ πιθανό αυτό να επηρεάζεται από την ευτυχία και πιθανόν να επηρεάζεται από τα ακραία συναισθήματα ευτυχίας μετά τη γέννηση και έτσι δίνει μια προκατάληψη με τη θετική έννοια.

Κατά την αξιολόγηση μιας κλινικής δοκιμής, ένα από τα κριτήρια είναι να ελεγχθεί κατά πόσον η ομάδα παρέμβασης και η ομάδα ελέγχου αντιμετωπίστηκαν ισότιμα, με εξαίρεση τις διαδικασίες της ομάδας παρέμβασης. Για παράδειγμα, θα ήταν απαραίτητο να γίνονται οι ίδιες μετρήσεις την ίδια στιγμή. Στην παρούσα μελέτη, η ομάδα ελέγχου μειονεκτούσε, καθώς δεν είχε επαγγελματία φυσιοθεραπευτή να τις συνοδεύει καθ' όλη τη διάρκεια του τοκετού. Ακόμη και αν δεν τους είχε δοθεί καμία παρέμβαση, η παρουσία τους στην ομάδα παρέμβασης σε σύγκριση με την απουσία τους στην ομάδα ελέγχου θα μπορούσε να έχει κάνει τη διαφορά. Ωστόσο, οι συγγραφείς διασφάλισαν ότι η φροντίδα στην ομάδα ελέγχου δόθηκε σύμφωνα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

Η συμμόρφωση αναφέρθηκε ότι ήταν 100%, κάτι που είναι πολύ καλό, αλλά όχι εκπληκτικό, καθώς αυτές οι γυναίκες παρακολουθήθηκαν κατά τη διάρκεια του τοκετού τους σε μία μόνο περίπτωση. Εκτός από το ότι έκαναν τις ασκήσεις όπως συνιστώνται, δεν ζητήθηκαν πολλά από αυτούς. Οι ερευνητές κατάφεραν να φτάσουν στο μέγεθος του δείγματος στόχου και να διατηρήσουν αυτό το δείγμα σε όλη τη διάρκεια της μελέτης, καθώς δεν σημειώθηκαν απώλειες στην παρακολούθηση.

Μηνύματα για το σπίτι

Αυτή η μελέτη διερεύνησε τις ενεργές κινήσεις της λεκάνης κατά τη διάρκεια του τοκετού με τη χρήση μιας ελβετικής μπάλας και εξέτασε τη διάρκεια του πρώτου σταδίου του τοκετού. Διαπιστώθηκε ότι, σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου, η διάρκεια του πρώτου σταδίου του τοκετού μειώθηκε κατά 179 λεπτά. Πρόκειται για μεγάλη διαφορά και αυτό συνάδει με μια ανασκόπηση της Cochrane από το 2013. Το διάστημα εμπιστοσύνης είναι σχετικά στενό και το κατώτερο όριο δεν υπερβαίνει τη μηδενική τιμή, επομένως το αποτέλεσμα είναι πιθανό να είναι αληθινό και σημαντικό.

Αναφορά

Delgado A, Amorim MM, Oliveira ADAP, Souza Amorim KC, Selva MW, Silva YE, Lemos A, Katz L. Οι ενεργητικές κινήσεις της πυέλου σε μια ελβετική μπάλα μείωσαν τη διάρκεια του τοκετού, τον πόνο, την κόπωση και το άγχος σε γυναίκες με τοκετό: τυχαιοποιημένη δοκιμή. J Physiother. 2023 Nov 29:S1836-9553(23)00121-2. doi: 10.1016/j.jphys.2023.11.001. Epub ahead of print. PMID: 38036399. 

Πρόσθετες αναφορές

Lawrence, A., Lewis, L., Hofmeyr, G. J., & Styles, C. (2013). Θέσεις και κινητικότητα της μητέρας κατά το πρώτο στάδιο του τοκετού. Cochrane Database of Systematic Reviews. 

Gupta, J., Sood, A., Hofmeyr, G. J., & Vogel, J. P. (2017). Θέση στο δεύτερο στάδιο τοκετού για γυναίκες χωρίς επισκληρίδιο αναισθησία. Cochrane Database of Systematic Reviews, 2017(5). 

Taavoni S, Abdolahian S, Haghani H. Επίδραση της θερμοθεραπείας ιερού οστού-περινέου στον πόνο της ενεργού φάσης του τοκετού και στην ικανοποίηση των πελατών: τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη μελέτη δοκιμής. Pain Med. 2013 Sep;14(9):1301-6. doi: 10.1111/pme.12161. Epub 2013 Jun 7. PMID: 23746110.