Εισαγωγή
Η οσφυαλγία αποτελεί σημαντική αιτία αναπηρίας παγκοσμίως. Αν και τα περισσότερα επεισόδια οσφυαλγίας έχουν καλή πρόγνωση, όπου κατά τις πρώτες 6 έως 12 εβδομάδες αναμένονται σημαντικές βελτιώσεις, ο επαναλαμβανόμενος χαρακτήρας μπορεί να απογοητεύσει αρκετά τους ασθενείς. Καθώς ο πόνος στη μέση μπορεί να υποτροπιάσει, οι ασθενείς συχνά πιστεύουν ότι η μέση τους είναι αδύναμη ή ευάλωτη και μπορεί συχνά να αποφεύγουν ορισμένες δραστηριότητες για να αποφύγουν αυτό που πιστεύουν ότι τους εκθέτει στον κίνδυνο ενός νέου επεισοδίου. Με αυτόν τον τρόπο υιοθετούν κάποιες δυσπροσαρμοστικές στρατηγικές αντιμετώπισης που μπορεί να τους προδιαθέτουν σε επαναλαμβανόμενα επεισόδια.
Δευτερογενής πρόληψη
Μπορεί να προληφθεί η οσφυαλγία σε πληθυσμό που είχε προηγούμενο επεισόδιο; Το 2016, μια συστηματική ανασκόπηση των Steffens et al. διαπίστωσε ότι η άσκηση, όταν συνδυάζεται με εκπαίδευση, είναι αποτελεσματική στη μείωση του κινδύνου μελλοντικού επεισοδίου οσφυαλγίας με σχετικό κίνδυνο 0,55 (95% CI 0,41-0,73). Άλλες παρεμβάσεις ήταν αναποτελεσματικές ή δεν είχαν αποδείξεις. Είναι σημαντικό ότι συμπεριέλαβαν άτομα που δεν είχαν οσφυαλγία κατά τη στιγμή της ένταξης στη μελέτη. Όμως, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, ο επαναλαμβανόμενος χαρακτήρας της πάθησης καθιστά σημαντικό να μελετηθεί πώς μπορεί να προληφθεί η μετάβαση από την οξεία οσφυαλγία σε χρόνιες καταστάσεις.
Σε μια πρόσφατη συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση των de Campos et al. (2020) διερευνήθηκε κατά πόσον υπάρχουν προληπτικές στρατηγικές για τη μείωση των μελλοντικών επιπτώσεων του πόνου στη μέση. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η άσκηση ήταν σε θέση να αποτρέψει τη μελλοντική ένταση του πόνου στη μέση (MD -4,50; 95% CI -7,26 έως -1,74) βραχυπρόθεσμα. Όταν η άσκηση συνδυάστηκε με εκπαίδευση, είναι ενδιαφέρον ότι δεν βρέθηκαν προληπτικά αποτελέσματα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα για την ένταση του πόνου στη μέση και ούτε για την αναπηρία βραχυπρόθεσμα. Ωστόσο, τα μέτριας ποιότητας στοιχεία έδειξαν ότι η εκπαίδευση και η άσκηση είναι αποτελεσματικές στη μείωση της μελλοντικής αναπηρίας (MD -6,28; 95% CI -9,51 έως -3,06). Η εκπαίδευση από μόνη της δεν ήταν αποτελεσματική στην πρόληψη της μελλοντικής αναπηρίας και της έντασης του πόνου στη βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη παρακολούθηση.
Τα στοιχεία μέτριας ποιότητας που βασίζονται σε τρεις δοκιμές (612 συμμετέχοντες) δείχνουν ότι η άσκηση μόνη της μπορεί να μειώσει τη μελλοντική ένταση της ΜΑΠ (MD -4,50; 95% CI -7,26 έως -1,74) σε βραχυπρόθεσμη παρακολούθηση.
Θεραπεία της ΜΣΠ: αποτελεσματικότητα των αερόβιων δραστηριοτήτων όπως το περπάτημα/τρέξιμο
Πιθανώς γνωρίζετε τη συμβουλή να παραμένετε δραστήριοι παρά το γεγονός ότι βρίσκεστε σε επεισόδιο πόνου στη μέση. Μπορεί όμως η τακτική σωματική δραστηριότητα, όπως το περπάτημα, το τρέξιμο, η ποδηλασία ή η κολύμβηση, να βοηθήσει στην αποκατάσταση του πόνου στη μέση; Pocovi et al. (2021) το διερεύνησαν αυτό και διαπίστωσαν ότι εναλλακτικές παρεμβάσεις όπως ασκήσεις σταθεροποίησης, φυσιοθεραπεία και γενική άσκηση ήταν πιο αποτελεσματικές στη μείωση της έντασης του πόνου βραχυπρόθεσμα (SMD 0,81; 95% CI 0,28 έως 1,34; I2 91%) και μεσοπρόθεσμα (SMD 0,80; 95% CI 0,10 έως 1,49; I2 94%) σε σύγκριση με το τρέξιμο ή το περπάτημα. Αυτές οι επιδράσεις οδηγούν σε μειώσεις κατά περίπου 14 μονάδες στην αριθμητική κλίμακα αξιολόγησης του πόνου 0-100. Και οι δύο βασίστηκαν σε στοιχεία χαμηλής βεβαιότητας.
Λαμβάνοντας υπόψη την αναπηρία, παρατηρήθηκαν παρόμοια αποτελέσματα υπέρ των εναλλακτικών παρεμβάσεων. Βραχυπρόθεσμα, τα στοιχεία υψηλής βεβαιότητας διαπίστωσαν μια μικρή επίδραση (SMD 0,22, 95% CI 0,06 έως 0,38, I2 0%) που αντιστοιχεί σε μείωση κατά 3,8 μονάδες στην κλίμακα 0-100 Oswestry Disability. Αρκετά παρόμοια, μεσοπρόθεσμα παρατηρήθηκε μια μικρή επίδραση (SMD 0,28, 95% CI 0,05 έως 0,51, I2 25%) που οδήγησε σε μείωση κατά 4,1 μονάδες υπέρ των εναλλακτικών παρεμβάσεων.
Ορθοπεδική φυσικοθεραπεία της σπονδυλικής στήλης
Αποκτήστε αυτοπεποίθηση στον έλεγχο, την αξιολόγηση και τη θεραπεία των πιο συχνών παθολογιών της αυχενικής, θωρακικής και οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης με βάση τα πιο πρόσφατα στοιχεία από 440 ερευνητικά άρθρα.
Τι θα απαντήσετε λοιπόν στον ασθενή σας αν σας ρωτήσει τη γνώμη σας για αυτές τις αερόβιες ασκήσεις; Εντάξει, τα αποτελέσματα φαίνονται να είναι μικρά, αλλά παρ' όλα αυτά μπορεί να είναι ένα σημαντικό βήμα για την ενεργοποίηση του ασθενούς και την αποτροπή της αποφυγής δραστηριοτήτων. Η έρευνα συνέκρινε επίσης την αποτελεσματικότητα αυτών των τρόπων αερόβιας άσκησης με καμία ή ελάχιστη παρέμβαση για τον πόνο στη χαμηλή οσφυαλγία και εκεί τα στοιχεία υψηλής βεβαιότητας κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η άσκηση ήταν πιο αποτελεσματική από την ελάχιστη ή καμία θεραπεία για τον πόνο στη χαμηλή οσφυαλγία βραχυπρόθεσμα με ένα μικρό μέγεθος επίδρασης (SMD -0,23; 95% CI -0,35 έως -0,10; I2 0%) που ισοδυναμεί με μείωση 4,4 μονάδων στην κλίμακα αξιολόγησης του πόνου 0-100. Οι επιδράσεις αυτές διατηρήθηκαν μεσοπρόθεσμα (SMD 0,26, 95% CI -0,40 έως -0,13, I2 0%) που ισοδυναμεί με μια εκτιμώμενη μέση διαφορά 5,7 μονάδων στην κλίμακα αξιολόγησης του πόνου 0-100. Τα ίδια ευρήματα παρατηρήθηκαν και για την αναπηρία βραχυπρόθεσμα, όπου το περπάτημα και το τρέξιμο ήταν πιο αποτελεσματικά για τη μείωση της αναπηρίας σε σχέση με τις μηδενικές ή τις ελάχιστες παρεμβάσεις, με μια μέση διαφορά (SMD 0,26, 95% CI -0,40 έως -0,13, I2 0%) που αντιστοιχεί σε 2,3 μονάδες αλλαγής στην κλίμακα 0-100 Oswestry Disability Scale.
Φαίνεται ότι, λαμβάνοντας υπόψη τις μικρές διαφορές μεταξύ του περπατήματος ή του τρεξίματος και των εναλλακτικών παρεμβάσεων, μπορούμε να σας συμβουλεύσουμε και τα δύο σε ό,τι ταιριάζει στις προτιμήσεις και τις δυνατότητες του ασθενούς που έχετε μπροστά σας. Όταν εξετάζουμε συγκεκριμένα μια μελέτη που συμπεριλήφθηκε σε αυτή τη μετα-ανάλυση (Shnayderman et al., 2013), τόσο η προπόνηση δύναμης όσο και το περπάτημα ήταν αποτελεσματικά στη μείωση των συμπτωμάτων, της αναπηρίας και της αποφυγής φόβου και στην αύξηση της απόστασης περπατήματος και της μυϊκής αντοχής. Είναι προφανές ότι η ομάδα προπόνησης δύναμης πέτυχε υψηλότερες βελτιώσεις στη μυϊκή αντοχή και οι παρεμβάσεις βάδισης αύξησαν σε μεγαλύτερο βαθμό την απόσταση βάδισης, αλλά οι διαφορές μεταξύ των ομάδων βάδισης και προπόνησης δύναμης δεν ήταν σημαντικές και αμφότερες οδήγησαν σε θετικές βελτιώσεις.
Τι γίνεται με τον πόνο στη μέση στους αθλητές;
Ομοιότητες με τις προαναφερθείσες μελέτες παρατηρούνται όταν εξετάζονται ειδικότερα οι αθλητές. Η συστηματική ανασκόπηση με μετα-ανάλυση των Thornton et al. το 2021 διαπίστωσε ότι όλες οι προσεγγίσεις άσκησης είναι αποτελεσματικές στη μείωση του πόνου και στη βελτίωση της λειτουργικότητας σε αθλητές με οσφυαλγία. Και εδώ, κάθε είδος άσκησης φαίνεται να είναι καλύτερο από την ανάπαυση, και η στοχευμένη, δυναμική, λειτουργική (ειδική για το άθλημα) άσκηση μπορεί να είναι η πιο ευεργετική σε αυτή τη συγκεκριμένη ομάδα ασθενών. Δεν υπήρχαν επαρκή στοιχεία για την υποστήριξη της χειροθεραπείας (μασάζ και χειρισμός της σπονδυλικής στήλης) ως μεμονωμένων παρεμβάσεων για τη διαχείριση του πόνου στη μέση σε αθλητές.
Τι γίνεται με τις επεμβατικές θεραπευτικές επιλογές;
Όταν εργάζεστε με ανθρώπους που αντιμετωπίζουν πόνο στη μέση, μπορεί να σας ρωτήσουν αν η χειρουργική επέμβαση θα μπορούσε να τους βοηθήσει. Ίσως έχουν ακούσει από κάποιον ότι η χειρουργική επέμβαση μπορεί να θεραπεύσει τον πόνο στην πλάτη τους. Η οσφυϊκή σύντηξη είναι μία από τις πιο συχνά εκτελούμενες επεμβάσεις για την εκφυλιστική νόσο του δίσκου στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Η μετα-ανάλυση των Xu et al. (2020) κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η χειρουργική επέμβαση σύντηξης σε ασθενείς με εκφυλιστική νόσο του δίσκου δεν ήταν καλύτερη από τη μη χειρουργική θεραπεία όσον αφορά τον πόνο και την αναπηρία είτε κατά τη βραχυπρόθεσμη είτε κατά τη μακροπρόθεσμη παρακολούθηση. Επίσης, λαμβάνοντας υπόψη τις πιθανές επιπλοκές που μπορεί να προκύψουν και τα χαλαρά κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την ένταξη των ασθενών στις RCT, φαίνεται ασφαλέστερο να συνιστάται η σύντηξη μόνο σε πολύ αυστηρά επιλεγμένους ασθενείς.
Βασικά μηνύματα για το σπίτι
- Τα στοιχεία χαμηλής έως υψηλής βεβαιότητας δείχνουν ότι το περπάτημα/τρέξιμο ήταν λιγότερο αποτελεσματικό από τις εναλλακτικές θεραπείες όσον αφορά τη μείωση του πόνου και της αναπηρίας, αλλά οι διαφορές αυτές ήταν σχετικά μικρές.
- Όταν το περπάτημα/τρέξιμο συγκρίθηκε με την ελάχιστη ή καμία παρέμβαση, τα στοιχεία υψηλής βεβαιότητας έδειξαν ότι το περπάτημα/τρέξιμο ήταν ελαφρώς πιο αποτελεσματικό για τη μείωση του πόνου σε όλες τις χρονικές στιγμές και της αναπηρίας βραχυπρόθεσμα.
- Επιλέξτε το είδος της παρέμβασης με βάση τις προτιμήσεις και τις δυνατότητες των ασθενών. Να θυμάστε ότι το να είστε δραστήριοι και να ασχολείστε με τη σωματική δραστηριότητα είναι καλύτερο από το να μην κάνετε τίποτα, ανεξάρτητα από το είδος της δραστηριότητας που επιλέγετε!
Αναφορές
Shnayderman I, Katz-Leurer M. Πρόγραμμα αερόβιου περπατήματος έναντι προγράμματος μυϊκής ενδυνάμωσης για χρόνιο πόνο στη μέση: τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή. Clin Rehabil. 2013 Mar;27(3):207-14. doi: 10.1177/0269215512453353. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22850802/
Oliveira CB, Maher CG, Pinto RZ, Traeger AC, Lin CC, Chenot JF, van Tulder M, Koes BW. Κατευθυντήριες γραμμές κλινικής πρακτικής για τη διαχείριση του μη ειδικού πόνου στη μέση στην πρωτοβάθμια περίθαλψη: μια επικαιροποιημένη επισκόπηση. Eur Spine J. 2018 Nov;27(11):2791-2803. doi: 10.1007/s00586-018-5673-2. https://link.springer.com/content/pdf/10.1007/s00586-018-5673-2.pdf
Verhagen AP, Downie A, Popal N, Maher C, Koes BW. Κόκκινες σημαίες που παρουσιάζονται στις τρέχουσες κατευθυντήριες γραμμές για την οσφυαλγία: μια ανασκόπηση. Eur Spine J. 2016 Sep;25(9):2788-802. doi: 10.1007/s00586-016-4684-0. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27376890/
Xu W, Ran B, Luo W, Li Z, Gu R. Είναι απαραίτητη η οσφυϊκή σύντηξη για τον χρόνιο πόνο στη μέση που σχετίζεται με εκφυλιστική νόσο των δίσκων; Μετα-ανάλυση. World Neurosurg. 2021 Feb;146:298-306. doi: 10.1016/j.wneu.2020.11.121. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33253955/
Maher C, Underwood M, Buchbinder R. Μη ειδικός πόνος στη μέση. Lancet. 2017 Feb 18;389(10070):736-747. doi: 10.1016/S0140-6736(16)30970-9. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27745712/
de Campos TF, Maher CG, Fuller JT, Steffens D, Attwell S, Hancock MJ. Στρατηγικές πρόληψης για τη μείωση των μελλοντικών επιπτώσεων της οσφυαλγίας: συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση. Br J Sports Med. 2021 May;55(9):468-476. doi: 10.1136/bjsports-2019-101436. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32646887/
Thornton JS, Caneiro JP, Hartvigsen J, Ardern CL, Vinther A, Wilkie K, Trease L, Ackerman KE, Dane K, McDonnell SJ, Mockler D, Gissane C, Wilson F. Θεραπεία του πόνου στη μέση σε αθλητές: συστηματική ανασκόπηση με μετα-ανάλυση. Br J Sports Med. 2021 Jun;55(12):656-662. doi: 10.1136/bjsports-2020-102723. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33355180/
Steffens D, Maher CG, Pereira LS, Stevens ML, Oliveira VC, Chapple M, Teixeira-Salmela LF, Hancock MJ. Πρόληψη του πόνου στη μέση: Συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση. JAMA Intern Med. 2016 Feb;176(2):199-208. doi: 10.1001/jamainternmed.2015.7431. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26752509/
Pocovi NC, de Campos TF, Lin CC, Merom D, Tiedemann A, Hancock MJ. Περπάτημα, ποδηλασία και κολύμβηση για μη ειδικό πόνο στη μέση: Συστηματική ανασκόπηση με μετα-ανάλυση. J Orthop Sports Phys Ther. 2021 Nov 16:1-64. doi: 10.2519/jospt.2022.10612. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34783263/
Infographic με βάση τις κατευθυντήριες οδηγίες κλινικής πρακτικής των George et al με τίτλο "Interventions for the Management of Acute and Chronic Low Back Pain: Αναθεώρηση 2021"(J Orthop Sports Phys Ther. 2021;51(11):CPG1-CPG60. https://doi.org/10.2519/jospt.2021.0304). Εικονογράφηση από την Jeanne Robertson.
