• Ορισμός: Η MOH είναι μια δευτερογενής διαταραχή του πονοκεφάλου που προκαλείται από την τακτική υπερβολική χρήση φαρμάκων για τον πονοκέφαλο. Εμφανίζεται σε ασθενείς με προϋπάρχουσα διαταραχή κεφαλαλγίας.

• Επικράτηση: Προσβάλλει το 1-2% του γενικού πληθυσμού, με τις γυναίκες να έχουν 3-4 φορές περισσότερες πιθανότητες να προσβληθούν από τους άνδρες. Ο υψηλότερος επιπολασμός είναι γύρω στα 40 έτη.

• Διαγνωστικά κριτήρια (ICHD-III):
  • A. Η κεφαλαλγία εμφανίζεται ≥15 ημέρες/μήνα σε ασθενή με προϋπάρχουσα διαταραχή κεφαλαλγίας.
  • B. Τακτική υπερκατανάλωση για διάστημα άνω των 3 μηνών ενός ή περισσότερων φαρμάκων για τη θεραπεία οξέων ή/και συμπτωματικών κεφαλαλγιών. Ως υπερβολική χρήση ορίζεται η λήψη 15 ή περισσότερες ημέρες το μήνα για τα απλά αναλγητικά (π.χ. παρακεταμόλη, ΜΣΑΦ) και 10 ή περισσότερες ημέρες το μήνα για τις τριπτάνες ή παρόμοια φάρμακα.
  • C. Ο πονοκέφαλος δεν εξηγείται καλύτερα από άλλη διαταραχή της κεφαλαλγίας.

• Πρότυπο φροντίδας: Δεν υπάρχει καθολικά αποδεκτό πρότυπο θεραπείας λόγω ανεπαρκών δεδομένων από τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές. Η επιτυχία της θεραπείας ποικίλλει και επηρεάζεται από τα κίνητρα των ασθενών, τις προηγούμενες αποτυχίες αποτοξίνωσης, τις συνυπάρχουσες ψυχιατρικές ασθένειες και τους πολιτισμικούς παράγοντες όσον αφορά τη διαθεσιμότητα και το κόστος των φαρμάκων.
• Συνιστώμενη διαχείριση:
  • Κάντε σωστή διάγνωση και αποκλείστε άλλες διαταραχές του πονοκεφάλου.
  • Εκπαιδεύστε τον ασθενή σχετικά με τη MOH και τη σημασία της απόσυρσης των φαρμάκων.
  • Αποσύρετε απότομα το υπερβολικά χρησιμοποιημένο φάρμακο, με ή χωρίς φάρμακα διάσωσης.
  • Αξιολογήστε την ανάγκη για προφύλαξη πριν, κατά την έναρξη ή μετά τη διακοπή του φαρμάκου.
  • Παρακολούθηση για την πρόληψη της υποτροπής και συμβουλές για μελλοντικές θεραπείες.
• Απόσυρση και παρακολούθηση: Οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να υποβληθούν σε απεξάρτηση στα εξωτερικά ιατρεία, αλλά οι πολύπλοκες περιπτώσεις μπορεί να απαιτούν ενδονοσοκομειακή περίθαλψη. Ένα πρωτόκολλο συναίνεσης προτείνει τη διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής, την υποστηρικτική θεραπεία για τα συμπτώματα στέρησης, την έγκαιρη προληπτική φαρμακευτική αγωγή, τη συμπτωματική θεραπεία με διαφορετικό φάρμακο από εκείνο που χρησιμοποιείται υπερβολικά και μια περίοδο παρακολούθησης 6 μηνών μπορεί να ωφελήσει τους περισσότερους ασθενείς.

Ekbom, K., & Hardebo, J. E. (2002). Κεφαλαλγία κατά συστάδες: αιτιολογία, διάγνωση και αντιμετώπιση. Φάρμακα, 62, 61-69.

Fischera, M., Marziniak, M., Gralow, I., & Evers, S. (2008). Η επίπτωση και ο επιπολασμός της αθροιστικής κεφαλαλγίας: μια μετα-ανάλυση μελετών με βάση τον πληθυσμό. Cephalalgia, 28(6), 614-618.

Fontaine, D., Lanteri-Minet, M., Ouchchane, L., Lazorthes, Y., Mertens, P., Blond, S., ... & Lemaire, J. J. (2010). Ανατομική θέση των αποτελεσματικών ηλεκτροδίων βαθιάς εγκεφαλικής διέγερσης στη χρόνια αθροιστική κεφαλαλγία. Brain, 133(4), 1214-1223.

Goadsby, P. J., de Coo, I. F., Silver, N., Tyagi, A., Ahmed, F., Gaul, C., ... & Ferrari, M. D. (2018). Μη επεμβατική διέγερση του πνευμονογαστρικού νεύρου για την οξεία θεραπεία της επεισοδιακής και χρόνιας αθροιστικής κεφαλαλγίας: τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή, εικονικά ελεγχόμενη μελέτη ACT2. Cephalalgia, 38(5), 959-969.

Leone, M., D'amico, D., Frediani, F., Moschiano, F., Grazzi, L., Attanasio, A., & Bussone, G. (2000). Η βεραπαμίλη στην προφύλαξη της επεισοδιακής αθροιστικής κεφαλαλγίας: διπλή-τυφλή μελέτη έναντι εικονικού φαρμάκου. Neurology, 54(6), 1382-1385.

Manzoni, G. C., Camarda, C., Genovese, A., Quintana, S., Rausa, F., Taga, A., & Torelli, P. (2019). Η αθροιστική κεφαλαλγία σε σχέση με διάφορες ηλικιακές ομάδες. Νευρολογικές Επιστήμες, 40, 9-13.

Matharu, M. S., Levy, M. J., Meeran, K., & Goadsby, P. J. (2004). Υποδόρια οκτρεοτίδη στην αθροιστική κεφαλαλγία: Τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο διπλή-τυφλή διασταυρούμενη μελέτη. Annals of Neurology: Official Journal of the American Neurological Association and the Child Neurology Society, 56(4), 488-494.

May, A., Leone, M., Afra, J., Linde, M., Sándor, P. S., Evers, S., & Goadsby, P. J. (2006). Κατευθυντήριες γραμμές της EFNS για τη θεραπεία της αθροιστικής κεφαλαλγίας και άλλων τριδυμο-αυτόνομων κεφαλογλυγιών. European Journal of Neurology, 13(10), 1066-1077.

Mir, P., Alberca, R., Navarro, A., Montes, E., Martínez, E., Franco, E., ... & Lozano, P. (2003). Προφυλακτική θεραπεία της επεισοδιακής αθροιστικής κεφαλαλγίας με ενδοφλέβια χορήγηση μεθυλπρεδνιζολόνης. Νευρολογικές Επιστήμες, 24, 318-321.

Navarro-Fernández, G., de-la-Puente-Ranea, L., Gandía-González, M., & Gil-Martínez, A. (2019). Ενδογενής νευροδιέγερση και φυσιοθεραπεία στην αθροιστική κεφαλαλγία: μια κλινική περίπτωση. Επιστήμες του εγκεφάλου, 9(3), 60.ISO 690

Obermann, M., Holle, D., Naegel, S., Burmeister, J., & Diener, H. C. (2015). Φαρμακοθεραπευτικές επιλογές για την αθροιστική κεφαλαλγία. Γνώμη εμπειρογνωμόνων για τη φαρμακοθεραπεία, 16(8), 1177-1184.

Olesen, J. (2018). Διεθνής ταξινόμηση των διαταραχών κεφαλαλγίας. The Lancet Neurology, 17(5), 396-397.